DANIEL
Cxapitro 1
1 En la tria jaro de la regxado de Jehojakim, regxo de Judujo,
venis Nebukadnecar, regxo de Babel, al Jerusalem, kaj
eksiegxis gxin.
In the third year of the reign of Jehoiakim king of Judah
came Nebuchadnezzar king of Babylon unto Jerusalem, and
besieged it.
2 Kaj la Sinjoro transdonis en lian manon Jehojakimon, regxon
de Judujo, kaj parton de la vazoj de la domo de Dio; kaj li
venigis ilin en la landon Sxinar, en la domon de sia dio,
kaj la vazojn li metis en la trezorejon de sia dio.
And the Lord gave Jehoiakim king of Judah into his hand,
with part of the vessels of the house of God: which he
carried into the land of Shinar to the house of his god; and
he brought the vessels into the treasure house of his god.
3 Kaj la regxo diris al Asxpenaz, la estro de liaj korteganoj,
ke el la Izraelidoj, el la regxa idaro kaj el la nobelaro,
li venigu
And the king spake unto Ashpenaz the master of his eunuchs,
that he should bring certain of the children of Israel, and
of the king's seed, and of the princes;
4 knabojn sendifektajn, belaspektajn, komprenemajn por cxiu
sagxajxo, klerajn, scienckomprenantajn, kaj kapablajn servi
en la palaco de la regxo, kaj ke oni lernigu al ili la
skribadon kaj la lingvon Hxaldean.
Children in whom was no blemish, but well favoured, and
skilful in all wisdom, and cunning in knowledge, and
understanding science, and such as had ability in them to
stand in the king's palace, and whom they might teach the
learning and the tongue of the Chaldeans.
5 Kaj la regxo destinis por ili por cxiu tago mangxajxojn de
la regxa tablo, kaj vinon el tiu, kiun li mem trinkadis, kaj
li ordonis eduki ilin dum tri jaroj, post kies finigxo ili
estis komencontaj la servadon antaux la regxo.
And the king appointed them a daily provision of the king's
meat, and of the wine which he drank: so nourishing them
three years, that at the end thereof they might stand before
the king.
6 El la idoj de Jehuda estis inter ili Daniel, Hxananja,
Misxael, kaj Azarja.
Now among these were of the children of Judah, Daniel,
Hananiah, Mishael, and Azariah:
7 La estro de la korteganoj donis al ili aliajn nomojn; kaj li
donis al Daniel la nomon Beltsxacar; al Hxananja, Sxadrahx;
al Misxael, Mesxahx; kaj al Azarja, Abed-Nego.
Unto whom the prince of the eunuchs gave names: for he gave
unto Daniel the name of Belteshazzar; and to Hananiah, of
Shadrach; and to Mishael, of Meshach; and to Azariah, of
Abednego.
8 Daniel metis en sian koron, ke li ne malpurigos sin per la
mangxajxoj de la regxo, nek per la vino, kiun cxi tiu
trinkas; tial li petis la korteganestron, ke al li estu
permesate ne malpurigi sin.
But Daniel purposed in his heart that he would not defile
himself with the portion of the king's meat, nor with the
wine which he drank: therefore he requested of the prince of
the eunuchs that he might not defile himself.
9 Dio donis al Daniel favoron kaj simpation cxe la
korteganestro.
Now God had brought Daniel into favour and tender love with
the prince of the eunuchs.
10 Kaj la korteganestro diris al Daniel: Mi timas mian
sinjoron, la regxon, kiu mem destinis por vi, kion vi devas
mangxi kaj trinki; sed li vidos, ke viaj vizagxoj estas
malpli grasaj, ol cxe aliaj knaboj, viaj samagxuloj, tiam vi
farus mian kapon kulpa antaux la regxo.
And the prince of the eunuchs said unto Daniel, I fear my
lord the king, who hath appointed your meat and your drink:
for why should he see your faces worse liking than the
children which are of your sort? then shall ye make me
endanger my head to the king.
11 Tiam Daniel diris al la inspektisto, al kiu la korteganestro
komisiis Danielon, Hxananjan, Misxaelon, kaj Azarjan:
Then said Daniel to Melzar, whom the prince of the eunuchs
had set over Daniel, Hananiah, Mishael, and Azariah,
12 Faru, mi petas, provon kun viaj servantoj dum dek tagoj; oni
donadu al ni por mangxi legomojn, kaj por trinki akvon;
Prove thy servants, I beseech thee, ten days; and let them
give us pulse to eat, and water to drink.
13 poste montrigxu al vi nia aspekto, kaj la aspekto de la
knaboj, kiuj mangxas la mangxajxon de la regxo; kaj poste
agu kun viaj servantoj laux tio, kion vi vidos.
Then let our countenances be looked upon before thee, and
the countenance of the children that eat of the portion of
the king's meat: and as thou seest, deal with thy servants.
14 Li obeis ilin en tio kaj faris kun ili provon dum dek tagoj.
So he consented to them in this matter, and proved them ten
days.
15 Post paso de la dek tagoj montrigxis, ke ili estas pli
bonaspektaj kaj pli bonkorpaj, ol cxiuj knaboj, kiuj mangxis
la mangxajxon de la regxo.
And at the end of ten days their countenances appeared
fairer and fatter in flesh than all the children which did
eat the portion of the king's meat.
16 Tia la inspektisto forportadis ilian mangxajxon, kaj la
vinon, kiu estis destinita al ili por trinki, kaj donadis al
ili legomojn.
Thus Melzar took away the portion of their meat, and the
wine that they should drink; and gave them pulse.
17 Kaj al tiuj kvar knaboj Dio donis kapablojn kaj
komprenemecon pri cxiuj libroj kaj sagxajxo, kaj Daniel
estis ankaux kompetenta pri cxiaj vizioj kaj songxoj.
As for these four children, God gave them knowledge and
skill in all learning and wisdom: and Daniel had
understanding in all visions and dreams.
18 Kiam pasis la tempo, kiun la regxo difinis por ilia venigo,
la korteganestro prezentis ilin al Nebukadnecar.
Now at the end of the days that the king had said he should
bring them in, then the prince of the eunuchs brought them
in before Nebuchadnezzar.
19 La regxo parolis kun ili, kaj el ili cxiuj trovigxis neniu
egala al Daniel, Hxananja, Misxael, kaj Azarja. Kaj ili
komencis servadi antaux la regxo.
And the king communed with them; and among them all was
found none like Daniel, Hananiah, Mishael, and Azariah:
therefore stood they before the king.
20 Kaj koncerne cxiujn aferojn de sagxo kaj scio, pri kiuj la
regxo ilin demandis, li trovis ilin dekoble pli sagxaj, ol
cxiuj astrologoj kaj magiistoj, kiuj estis en lia tuta
regno.
And in all matters of wisdom and understanding, that the
king enquired of them, he found them ten times better than
all the magicians and astrologers that were in all his
realm.
21 Daniel estis tie gxis la unua jaro de la regxo Ciro.
And Daniel continued even unto the first year of king Cyrus.
Cxapitro 2
1 En la dua jaro de la regxado de Nebukadnecar aperis al
Nebukadnecar songxoj; kaj konfuzigxis lia spirito, kaj li ne
povis dormi.
And in the second year of the reign of Nebuchadnezzar
Nebuchadnezzar dreamed dreams, wherewith his spirit was
troubled, and his sleep brake from him.
2 Kaj la regxo ordonis alvoki la astrologojn, magiistojn,
sorcxistojn, kaj Hxaldeojn, por ke ili diru al la regxo
liajn songxojn. Kaj ili venis kaj starigxis antaux la
regxo.
Then the king commanded to call the magicians, and the
astrologers, and the sorcerers, and the Chaldeans, for to
shew the king his dreams. So they came and stood before the
king.
3 Kaj la regxo diris al ili: Mi havis songxon, kaj mia spirito
maltrankviligxis, dezirante scii, kio estis tiu songxo.
And the king said unto them, I have dreamed a dream, and my
spirit was troubled to know the dream.
4 La Hxaldeoj respondis al la regxo en la lingvo Siria: Ho
regxo, vivu eterne! diru la songxon al viaj servantoj, kaj
ni klarigos gxian signifon.
Then spake the Chaldeans to the king in Syriack, O king,
live for ever: tell thy servants the dream, and we will shew
the interpretation.
5 Sed la regxo respondis kaj diris al la Hxaldeoj: La enhavon
mi forgesis. Tamen, se vi ne diros al mi la songxon kaj
gxian signifon, vi estos dishakitaj en pecojn kaj viaj domoj
estos ruinigitaj.
The king answered and said to the Chaldeans, The thing is
gone from me: if ye will not make known unto me the dream,
with the interpretation thereof, ye shall be cut in pieces,
and your houses shall be made a dunghill.
6 Sed se vi rakontos al mi la songxon kaj gxian signifon, vi
ricevos de mi donacojn, rekompencon, kaj grandan honoron.
Tial diru al mi la songxon kaj gxian signifon.
But if ye shew the dream, and the interpretation thereof, ye
shall receive of me gifts and rewards and great honour:
therefore shew me the dream, and the interpretation thereof.
7 Ili denove respondis: La regxo diru sian songxon al siaj
servantoj, kaj ni klarigos gxian signifon.
They answered again and said, Let the king tell his servants
the dream, and we will shew the interpretation of it.
8 La regxo diris: Mi scias bone, ke vi deziras gajni tempon,
cxar vi vidas, ke la afero malaperis el mia memoro.
The king answered and said, I know of certainty that ye
would gain the time, because ye see the thing is gone from
me.
9 Se vi ne diros al mi la songxon, tio montros, ke vi havas
unu intencon: vi preparas vin, por doni al mi mensogan kaj
sentauxgan respondon, gxis la tempo pasos. Tial rakontu al
mi la songxon, tiam mi konvinkigxos, ke vi povas klarigi al
mi ankaux gxian signifon.
But if ye will not make known unto me the dream, there is
but one decree for you: for ye have prepared lying and
corrupt words to speak before me, till the time be changed:
therefore tell me the dream, and I shall know that ye can
shew me the interpretation thereof.
10 La Hxaldeoj respondis al la regxo kaj diris: Ne ekzistas sur
la tero tia homo, kiu povus plenumi la deziron de la regxo;
tial neniu regxo, kiel ajn granda kaj potenca li estus,
postulis iam similan respondon de iu astrologo, magiisto,
aux Hxaldeo;
The Chaldeans answered before the king, and said, There is
not a man upon the earth that can shew the king's matter:
therefore there is no king, lord, nor ruler, that asked such
things at any magician, or astrologer, or Chaldean.
11 la afero, kiun la regxo postulas, estas tiel eksterordinara,
ke neniu povas tion plenumi al la regxo, krom la dioj, kiuj
ne vivas inter karnuloj.
And it is a rare thing that the king requireth, and there is
none other that can shew it before the king, except the
gods, whose dwelling is not with flesh.
12 Tiam la regxo forte indignis kaj koleris, kaj ordonis
pereigi cxiujn sagxulojn de Babel.
For this cause the king was angry and very furious, and
commanded to destroy all the wise men of Babylon.
13 Kiam la dekreto eliris, oni komencis la mortigadon de la
sagxuloj, kaj oni volis mortigi ankaux Danielon kaj liajn
kamaradojn.
And the decree went forth that the wise men should be slain;
and they sought Daniel and his fellows to be slain.
14 Tiam Daniel faris sagxan kaj prudentan rediron al Arjohx, la
estro de la regxaj korpogardistoj, kiu eliris, por mortigi
la sagxulojn de Babel;
Then Daniel answered with counsel and wisdom to Arioch the
captain of the king's guard, which was gone forth to slay
the wise men of Babylon:
15 li demandis Arjohxon, la potenculon de la regxo, dirante:
Pro kio eliris de la regxo tia severa ordono? Tiam Arjohx
rakontis al Daniel la tutan aferon.
He answered and said to Arioch the king's captain, Why is
the decree so hasty from the king? Then Arioch made the
thing known to Daniel.
16 Daniel iris kaj petis la regxon, ke li donu al li templimon,
kaj li prezentos al la regxo la klarigon.
Then Daniel went in, and desired of the king that he would
give him time, and that he would shew the king the
interpretation.
17 Poste Daniel iris en sian domon, kaj rakontis la aferon al
siaj kamaradoj Hxananja, Misxael, kaj Azarja,
Then Daniel went to his house, and made the thing known to
Hananiah, Mishael, and Azariah, his companions:
18 por ke ili petegu la kompateman Dion de la cxielo malkasxi
tiun kasxitan aferon, por ke Daniel kaj liaj kamaradoj ne
pereu kun la aliaj sagxuloj de Babel.
That they would desire mercies of the God of heaven
concerning this secret; that Daniel and his fellows should
not perish with the rest of the wise men of Babylon.
19 Kaj tiam la kasxitajxo malkasxigxis al Daniel en nokta
vizio, kaj Daniel dankis pro tio Dion de la cxielo.
Then was the secret revealed unto Daniel in a night vision.
Then Daniel blessed the God of heaven.
20 Kaj Daniel ekparolis, kaj diris: Estu benata la nomo de Dio
de eterne gxis eterne; cxar al Li apartenas sagxo kaj forto;
Daniel answered and said, Blessed be the name of God for
ever and ever: for wisdom and might are his:
21 Li sxangxas la tempojn kaj jarojn; Li faligas regxojn kaj
starigas regxojn; Li donas sagxon al la sagxuloj kaj
prudenton al la prudentuloj;
And he changeth the times and the seasons: he removeth
kings, and setteth up kings: he giveth wisdom unto the wise,
and knowledge to them that know understanding:
22 Li malkasxas la profundajxon kaj kasxitajxon; Li scias, kio
estas en la mallumo, kaj lumo estas en Li.
He revealeth the deep and secret things: he knoweth what is
in the darkness, and the light dwelleth with him.
23 Vin, ho Dio de miaj patroj, mi dankas kaj gloras; cxar Vi
donis al mi sagxon kaj forton, kaj malkasxis al mi tion, pri
kio ni Vin petis; cxar Vi malkasxis al ni la aferon de la
regxo.
I thank thee, and praise thee, O thou God of my fathers, who
hast given me wisdom and might, and hast made known unto me
now what we desired of thee: for thou hast now made known
unto us the king's matter.
24 Poste Daniel iris al Arjohx, al kiu la regxo komisiis
mortigi la sagxulojn de Babel; li venis, kaj diris al li
tiel: Ne mortigu la sagxulojn de Babel, konduku min al la
regxo, kaj mi diros al la regxo la klarigon.
Therefore Daniel went in unto Arioch, whom the king had
ordained to destroy the wise men of Babylon: he went and
said thus unto him; Destroy not the wise men of Babylon:
bring me in before the king, and I will shew unto the king
the interpretation.
25 Tiam Arjohx tuj enkondukis Danielon al la regxo, kaj diris
al cxi tiu tiele: Inter la translogxigitaj filoj de Judujo
mi trovis homon, kiu povas doni al la regxo klarigon.
Then Arioch brought in Daniel before the king in haste, and
said thus unto him, I have found a man of the captives of
Judah, that will make known unto the king the
interpretation.
26 Tiam ekparolis la regxo, kaj diris al Daniel, kies nomo
estis nun Beltsxacar: Cxu vi povas sciigi al mi la songxon,
kiun mi vidis, kaj gxian signifon?
The king answered and said to Daniel, whose name was
Belteshazzar, Art thou able to make known unto me the dream
which I have seen, and the interpretation thereof?
27 Daniel respondis al la regxo kaj diris: La kasxitajxon, pri
kiu la regxo demandas, ne povas malkasxi al la regxo la
sagxuloj, nek la sorcxistoj, nek la astrologoj, nek la
divenistoj;
Daniel answered in the presence of the king, and said, The
secret which the king hath demanded cannot the wise men, the
astrologers, the magicians, the soothsayers, shew unto the
king;
28 sed en la cxielo ekzistas Dio, kiu malkasxas kasxitajxon; Li
malkasxis al la regxo Nebukadnecar tion, kio estos en tempo
estonta. Via songxo kaj la vizioj de via kapo sur via lito
estis jenaj:
But there is a God in heaven that revealeth secrets, and
maketh known to the king Nebuchadnezzar what shall be in the
latter days. Thy dream, and the visions of thy head upon thy
bed, are these;
29 vi, ho regxo, meditis sur via lito pri tio, kio estos poste;
kaj la Malkasxanto de kasxitajxoj montris al vi, kio estos.
As for thee, O king, thy thoughts came into thy mind upon
thy bed, what should come to pass hereafter: and he that
revealeth secrets maketh known to thee what shall come to
pass.
30 Kaj al mi tiu kasxitajxo malkasxigxis ne pro tio, ke mi
kvazaux estus pli sagxa ol cxiuj vivantoj, sed por tio, ke
la regxo ricevu klarigon kaj ke vi eksciu la pensojn de via
koro.
But as for me, this secret is not revealed to me for any
wisdom that I have more than any living, but for their sakes
that shall make known the interpretation to the king, and
that thou mightest know the thoughts of thy heart.
31 Vi, ho regxo, havis vizion: jen staris granda statuo;
grandega statuo tio estis; en eksterordinara brilo gxi
staris antaux vi, kaj gxia aspekto estis terura.
Thou, O king, sawest, and behold a great image. This great
image, whose brightness was excellent, stood before thee;
and the form thereof was terrible.
32 La kapo de tiu statuo estis el pura oro; gxiaj brusto kaj
manoj estis el argxento, la ventro kaj femuroj el kupro;
This image's head was of fine gold, his breast and his arms
of silver, his belly and his thighs of brass,
33 gxiaj kruroj estis el fero, gxiaj piedoj estis parte el
fero, parte el argilo.
His legs of iron, his feet part of iron and part of clay.
34 Vi vidis poste, ke sxtono desxirigxis sen ago de ia mano,
frapis la statuon, gxiajn ferajn kaj argilajn piedojn, kaj
frakasis ilin.
Thou sawest till that a stone was cut out without hands,
which smote the image upon his feet that were of iron and
clay, and brake them to pieces.
35 Tiam cxio kune frakasigxis: la fero, argilo, kupro,
argxento, kaj oro farigxis kiel grenventumajxo sur somera
drasxejo, kaj la vento ilin forportis, kaj ne restis
postesigno post ili; sed la sxtono, kiu frakasis la statuon,
farigxis granda monto kaj plenigis la tutan teron.
Then was the iron, the clay, the brass, the silver, and the
gold, broken to pieces together, and became like the chaff
of the summer threshingfloors; and the wind carried them
away, that no place was found for them: and the stone that
smote the image became a great mountain, and filled the
whole earth.
36 Tio estas la songxo. Nun mi diros al la regxo la signifon.
This is the dream; and we will tell the interpretation
thereof before the king.
37 Vi, ho regxo, estas regxo super regxoj, al kiu Dio de la
cxielo donis regnon, potencon, forton, kaj gloron;
Thou, O king, art a king of kings: for the God of heaven
hath given thee a kingdom, power, and strength, and glory.
38 kaj cxie, kie ajn logxas homoj, Li transdonis en viajn
manojn la bestojn de la kampo kaj la birdojn de la cxielo,
kaj faris vin reganto super ili cxiuj. Vi estas la ora
kapo.
And wheresoever the children of men dwell, the beasts of the
field and the fowls of the heaven hath he given into thine
hand, and hath made thee ruler over them all. Thou art this
head of gold.
39 Post vi aperos nova regno, malpli alta ol via, kaj ankoraux
tria regno, kupra, kiu regos super la tuta tero.
And after thee shall arise another kingdom inferior to thee,
and another third kingdom of brass, which shall bear rule
over all the earth.
40 La kvara regno estos malmola, kiel fero; cxar kiel fero
disbatas kaj frakasas cxion, tiel ankaux gxi, simile al
cxiofrakasanta fero, disbatados kaj frakasados.
And the fourth kingdom shall be strong as iron: forasmuch as
iron breaketh in pieces and subdueth all things: and as iron
that breaketh all these, shall it break in pieces and
bruise.
41 Kaj ke vi vidis la piedojn kaj la fingrojn parte el
potargilo kaj parte el fero--tio estos regno de miksita
konsisto, kaj gxi enhavos parte la malmolecon de fero, cxar
vi vidis feron miksitan kun potargilo.
And whereas thou sawest the feet and toes, part of potters'
clay, and part of iron, the kingdom shall be divided; but
there shall be in it of the strength of the iron, forasmuch
as thou sawest the iron mixed with miry clay.
42 Sed kiel la fingroj de la piedoj estis parte el fero, parte
el argilo, tiel ankaux la regno estos parte fortika, parte
rompebla.
And as the toes of the feet were part of iron, and part of
clay, so the kingdom shall be partly strong, and partly
broken.
43 Kaj ke vi vidis feron, miksitan kun potargilo, tio signifas,
ke ili estos kunigitaj per forto homa, sed ne kunfandigxos
inter si, kiel fero ne kunfandigxas kun argilo.
And whereas thou sawest iron mixed with miry clay, they
shall mingle themselves with the seed of men: but they shall
not cleave one to another, even as iron is not mixed with
clay.
44 Sed en la tempo de tiuj regxoj Dio de la cxielo starigos
regnon, kiu neniam detruigxos, kaj gxia regxado ne transiros
al alia popolo; gxi frakasos kaj detruos cxiujn regnojn, sed
gxi mem staros eterne.
And in the days of these kings shall the God of heaven set
up a kingdom, which shall never be destroyed: and the
kingdom shall not be left to other people, but it shall
break in pieces and consume all these kingdoms, and it shall
stand for ever.
45 Vi vidis, ke sxtono sen ia mano desxirigxis de monto, kaj
frakasis feron, kupron, argilon, argxenton, kaj oron; la
granda Dio montris al la regxo, kio estos poste. Tia estas
precize la songxo kaj gxia gxusta klarigo.
Forasmuch as thou sawest that the stone was cut out of the
mountain without hands, and that it brake in pieces the
iron, the brass, the clay, the silver, and the gold; the
great God hath made known to the king what shall come to
pass hereafter: and the dream is certain, and the
interpretation thereof sure.
46 Tiam la regxo Nebukadnecar jxetis sin vizagxaltere kaj
adorklinigxis al Daniel kaj ordonis alporti al li donacojn
kaj bonodorajn incensojn.
Then the king Nebuchadnezzar fell upon his face, and
worshipped Daniel, and commanded that they should offer an
oblation and sweet odours unto him.
47 La regxo ekparolis al Daniel, kaj diris: Vere, via Dio estas
Dio de la dioj kaj Reganto de la regxoj, malkasxanta
kasxitajxojn, kaj tial vi povis malkasxi tiun kasxitajxon.
The king answered unto Daniel, and said, Of a truth it is,
that your God is a God of gods, and a Lord of kings, and a
revealer of secrets, seeing thou couldest reveal this
secret.
48 Tiam la regxo altigis Danielon, donis al li grandajn kaj
ricxajn donacojn, kaj faris lin reganto super la tuta lando
de Babel kaj cxefo super cxiuj sagxuloj de Babel.
Then the king made Daniel a great man, and gave him many
great gifts, and made him ruler over the whole province of
Babylon, and chief of the governors over all the wise men of
Babylon.
49 Daniel petis la regxon, kaj cxi tiu starigis Sxadrahxon,
Mesxahxon, kaj Abed-Negon super la aferoj de la lando
Babela; kaj Daniel mem restis cxe la kortego de la regxo.
Then Daniel requested of the king, and he set Shadrach,
Meshach, and Abednego, over the affairs of the province of
Babylon: but Daniel sat in the gate of the king.
Cxapitro 3
1 La regxo Nebukadnecar faris oran statuon, kiu havis la alton
de sesdek ulnoj kaj la largxon de ses ulnoj; kaj li starigis
gxin en la valo Dura en la lando Babela.
Nebuchadnezzar the king made an image of gold, whose height
was threescore cubits, and the breadth thereof six cubits:
he set it up in the plain of Dura, in the province of
Babylon.
2 Kaj la regxo Nebukadnecar sendis al la satrapoj,
regionestroj, militestroj, cxefaj jugxistoj, urbestroj,
legxistoj, oficistoj, kaj potenculoj de la lando, ke ili
venu al la solena malkovro de la statuo, kiun starigis la
regxo Nebukadnecar.
Then Nebuchadnezzar the king sent to gather together the
princes, the governors, and the captains, the judges, the
treasurers, the counsellors, the sheriffs, and all the
rulers of the provinces, to come to the dedication of the
image which Nebuchadnezzar the king had set up.
3 Tiam kunvenis la satrapoj, regionestroj, militestroj, cxefaj
jugxistoj, urbestroj, legxistoj, oficistoj, kaj potenculoj
de la lando, al la solena malkovro de la statuo, kiun la
regxo Nebukadnecar starigis; kaj ili starigxis antaux la
statuo, kiun Nebukadnecar starigis.
Then the princes, the governors, and captains, the judges,
the treasurers, the counsellors, the sheriffs, and all the
rulers of the provinces, were gathered together unto the
dedication of the image that Nebuchadnezzar the king had set
up; and they stood before the image that Nebuchadnezzar had
set up.
4 Kaj heroldo lauxte proklamis: Estas sciigate al vi, ho
popoloj, gentoj, kaj lingvoj:
Then an herald cried aloud, To you it is commanded, O
people, nations, and languages,
5 kiam vi auxdos la sonon de korno, fluto, harpo, sabeko,
psaltero, sakfajfilo, kaj diversaj muzikaj instrumentoj,
tiam faligu vin kaj adorklinigxu al la ora statuo, kiun
starigis la regxo Nebukadnecar.
That at what time ye hear the sound of the cornet, flute,
harp, sackbut, psaltery, dulcimer, and all kinds of musick,
ye fall down and worship the golden image that
Nebuchadnezzar the king hath set up:
6 Kiu ne faligos sin kaj ne adorklinigxos, tiu tuj estos
jxetita en ardantan fornon.
And whoso falleth not down and worshippeth shall the same
hour be cast into the midst of a burning fiery furnace.
7 Tial, kiam cxiuj popoloj ekauxdis la sonon de korno, fluto,
harpo, sabeko, psaltero, kaj diversaj muzikaj instrumentoj,
ili faligis sin kaj adorklinigxis al la ora statuo, kiun
starigis la regxo Nebukadnecar.
Therefore at that time, when all the people heard the sound
of the cornet, flute, harp, sackbut, psaltery, and all kinds
of musick, all the people, the nations, and the languages,
fell down and worshipped the golden image that
Nebuchadnezzar the king had set up.
8 En tiu tempo tuj aliris kelkaj Hxaldeoj kaj akuzis la
Judojn.
Wherefore at that time certain Chaldeans came near, and
accused the Jews.
9 Ili ekparolis, kaj diris al la regxo Nebukadnecar: Ho regxo,
vivu eterne!
They spake and said to the king Nebuchadnezzar, O king, live
for ever.
10 Vi, ho regxo, ordonis, ke cxiu homo, kiu auxdos la sonon de
korno, fluto, harpo, sabeko, psaltero, sakfajfilo, kaj
diversaj muzikaj instrumentoj, faligu sin kaj adorklinigxu
al la ora statuo;
Thou, O king, hast made a decree, that every man that shall
hear the sound of the cornet, flute, harp, sackbut,
psaltery, and dulcimer, and all kinds of musick, shall fall
down and worship the golden image:
11 kaj kiu ne faligos sin kaj ne adorklinigxos, tiu estu
jxetita en ardantan fornon.
And whoso falleth not down and worshippeth, that he should
be cast into the midst of a burning fiery furnace.
12 Ekzistas tamen viroj Judaj, kiujn vi starigis super la
aferoj de la lando Babela, Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego;
kaj tiuj homoj ne obeas vian ordonon, ho regxo, ne servas al
viaj dioj, kaj ne adorklinigxas al la ora statuo, kiun vi
starigis.
There are certain Jews whom thou hast set over the affairs
of the province of Babylon, Shadrach, Meshach, and Abednego;
these men, O king, have not regarded thee: they serve not
thy gods, nor worship the golden image which thou hast set
up.
13 Tiam Nebukadnecar en kolero kaj furiozo ordonis venigi
Sxadrahxon, Mesxahxon, kaj Abed-Negon; kaj oni tuj venigis
tiujn virojn al la regxo.
Then Nebuchadnezzar in his rage and fury commanded to bring
Shadrach, Meshach, and Abednego. Then they brought these men
before the king.
14 Nebukadnecar ekparolis, kaj diris al ili: Cxu intence vi, ho
Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego, ne servas al miaj dioj,
kaj ne adorklinigxas al la ora statuo, kiun mi starigis?
Nebuchadnezzar spake and said unto them, Is it true, O
Shadrach, Meshach, and Abednego, do not ye serve my gods,
nor worship the golden image which I have set up?
15 De nun, kiam vi ekauxdos la sonon de korno, fluto, harpo,
sabeko, psaltero, sakfajfilo, kaj diversaj muzikaj
instrumentoj, estu pretaj tuj faligi vin kaj adorklinigxi al
la statuo, kiun mi faris; se vi ne adorklinigxos, tiam vi
tuj estos jxetitaj en ardantan fornon; kaj tiam kia dio
savos vin el miaj manoj?
Now if ye be ready that at what time ye hear the sound of
the cornet, flute, harp, sackbut, psaltery, and dulcimer,
and all kinds of musick, ye fall down and worship the image
which I have made; well: but if ye worship not, ye shall be
cast the same hour into the midst of a burning fiery
furnace; and who is that God that shall deliver you out of
my hands?
16 Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego respondis kaj diris al la
regxo: Ho Nebukadnecar, ne estas al ni malfacile respondi al
vi pri tio.
Shadrach, Meshach, and Abednego, answered and said to the
king, O Nebuchadnezzar, we are not careful to answer thee in
this matter.
17 Ni havas Dion, al kiu ni servas; Li povas savi nin el la
ardanta forno kaj ankaux savi nin el via mano, ho regxo.
If it be so, our God whom we serve is able to deliver us
from the burning fiery furnace, and he will deliver us out
of thine hand, O king.
18 Kaj se Li ecx tion ne faros, vi tamen sciu, ho regxo, ke al
viaj dioj ni ne servos, kaj al la ora statuo, kiun vi
starigis, ni ne adorklinigxos.
But if not, be it known unto thee, O king, that we will not
serve thy gods, nor worship the golden image which thou hast
set up.
19 Tiam Nebukadnecar plenigxis de furiozo, kaj la aspekto de
lia vizagxo sxangxigxis pro kolero kontraux Sxadrahx,
Mesxahx, kaj Abed-Nego; kaj li ordonis ardigi la fornon
sepoble pli forte, ol oni faradis ordinare.
Then was Nebuchadnezzar full of fury, and the form of his
visage was changed against Shadrach, Meshach, and Abednego:
therefore he spake, and commanded that they should heat the
furnace one seven times more than it was wont to be heated.
20 Kaj al la plej fortaj militistoj el sia militistaro li
ordonis ligi Sxadrahxon, Mesxahxon, kaj Abed-Negon, kaj
jxeti ilin en la ardantan fornon.
And he commanded the most mighty men that were in his army
to bind Shadrach, Meshach, and Abednego, and to cast them
into the burning fiery furnace.
21 Tiam oni ligis tiujn virojn en ilia suba kaj supra vesto, en
iliaj kapkovroj kaj aliaj vestoj, kaj oni jxetis ilin en la
ardantan fornon.
Then these men were bound in their coats, their hosen, and
their hats, and their other garments, and were cast into the
midst of the burning fiery furnace.
22 Kaj cxar la ordono de la regxo estis severa kaj la forno
estis ardigita treege, tial tiujn homojn, kiuj jxetis
Sxadrahxon, Mehxahxon, kaj Abed-Negon, mortigis la flamo de
la fajro.
Therefore because the king's commandment was urgent, and the
furnace exceeding hot, the flames of the fire slew those men
that took up Shadrach, Meshach, and Abednego.
23 Kaj tiuj tri viroj, Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego, falis
ligitaj en la ardantan fornon.
And these three men, Shadrach, Meshach, and Abednego, fell
down bound into the midst of the burning fiery furnace.
24 Tiam la regxo Nebukadnecar ekmiregis, kaj en teruro li
levigxis, ekparolis, kaj diris al siaj konsilistoj: Cxu ne
tri virojn ni jxetis ligitajn en la fajron? Ili respondis
al la regxo: Tiel estas, ho regxo.
Then Nebuchadnezzar the king was astonied, and rose up in
haste, and spake, and said unto his counsellors, Did not we
cast three men bound into the midst of the fire? They
answered and said unto the king, True, O king.
25 Sed li parolis plue, kaj diris: Jen mi vidas kvar virojn, ne
ligitajn, kiuj iras meze de la fajro kaj estas sendifektaj;
kaj la kvara aspektas kvazaux filo de la dioj.
He answered and said, Lo, I see four men loose, walking in
the midst of the fire, and they have no hurt; and the form
of the fourth is like the Son of God.
26 Kaj Nebukadnecar aliris al la aperturo de la ardanta forno,
ekparolis, kaj diris: Ho Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego,
servantoj de Dio la Plejalta! eliru, kaj aliru. Tiam
Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego eliris el meze de la fajro.
Then Nebuchadnezzar came near to the mouth of the burning
fiery furnace, and spake, and said, Shadrach, Meshach, and
Abednego, ye servants of the most high God, come forth, and
come hither. Then Shadrach, Meshach, and Abednego, came
forth of the midst of the fire.
27 Kaj la satrapoj, regionestroj, militestroj, kaj konsilistoj
de la regxo kunvenis, kaj pririgardis tiujn virojn, super
kies korpoj la fajro havis nenian forton, tiel, ke ecx haro
sur ilia kapo ne bruldifektigxis, iliaj vestoj ne
sxangxigxis, kaj ecx odoron de fajro oni ne sentis sur ili.
And the princes, governors, and captains, and the king's
counsellors, being gathered together, saw these men, upon
whose bodies the fire had no power, nor was an hair of their
head singed, neither were their coats changed, nor the smell
of fire had passed on them.
28 Nebukadnecar ekparolis, kaj diris: Benata estu Dio de
Sxadrahx, Mesxahx, kaj Abed-Nego, kiu sendis Sian angxelon,
kaj savis Siajn servantojn pro tio, ke ili fidis je Li, ne
obeis la ordonon de la regxo, kaj oferis siajn korpojn, por
ne servi kaj adorklinigxi al alia dio, krom sia Dio.
Then Nebuchadnezzar spake, and said, Blessed be the God of
Shadrach, Meshach, and Abednego, who hath sent his angel,
and delivered his servants that trusted in him, and have
changed the king's word, and yielded their bodies, that they
might not serve nor worship any god, except their own God.
29 Nun mi donas ordonon: Se iu el ia popolo, gento, aux lingvo
eldiros blasfemon kontraux Dio de Sxadrahx, Mesxahx, kaj
Abed-Nego, tiu estos hakita en pecojn kaj lia domo estos
ruinigita; cxar ne ekzistas alia dio, kiu povus savi
tiamaniere.
Therefore I make a decree, That every people, nation, and
language, which speak any thing amiss against the God of
Shadrach, Meshach, and Abednego, shall be cut in pieces, and
their houses shall be made a dunghill: because there is no
other God that can deliver after this sort.
30 Kaj la regxo denove tre altigis Sxadrahxon, Mesxahxon, kaj
Abed-Negon en la lando Babela.
Then the king promoted Shadrach, Meshach, and Abednego, in
the province of Babylon.
Cxapitro 4
1 La regxo Nebukadnecar al cxiuj popoloj, gentoj, kaj lingvoj,
kiuj estas sur la tuta tero: Kresku via bonstato!
Nebuchadnezzar the king, unto all people, nations, and
languages, that dwell in all the earth; Peace be multiplied
unto you.
2 Mi trovas bona konigi la pruvosignojn kaj miraklojn, kiujn
faris sur mi Dio la Plejalta.
I thought it good to shew the signs and wonders that the
high God hath wrought toward me.
3 Kiel grandaj estas Liaj pruvosignoj, kaj kiel potencaj estas
Liaj mirakloj! Lia regxado estas eterna, kaj Lia regado
estas en cxiuj generacioj.
How great are his signs! and how mighty are his wonders! his
kingdom is an everlasting kingdom, and his dominion is from
generation to generation.
4 Mi, Nebukadnecar, estis trankvila en mia domo kaj bonfarta
en mia palaco.
I Nebuchadnezzar was at rest in mine house, and flourishing
in my palace:
5 Sed mi vidis songxon, kiu teruris min, kaj la meditado sur
mia lito kaj la vizioj de mia kapo min konsternis.
I saw a dream which made me afraid, and the thoughts upon my
bed and the visions of my head troubled me.
6 Kaj mi donis ordonon venigi al mi cxiujn sagxulojn de Babel,
por ke ili diru al mi la signifon de la songxo.
Therefore made I a decree to bring in all the wise men of
Babylon before me, that they might make known unto me the
interpretation of the dream.
7 Tiam venis la astrologoj, sorcxistoj, Hxaldeoj, kaj
divenistoj; mi rakontis al ili la songxon, sed ili ne povis
klarigi al mi gxian signifon.
Then came in the magicians, the astrologers, the Chaldeans,
and the soothsayers: and I told the dream before them; but
they did not make known unto me the interpretation thereof.
8 Fine venis al mi Daniel, al kiu estis donis la nomo
Beltsxacar, laux la nomo de mia dio, kaj kiu havas en si la
spiriton de la sanktaj dioj; mi rakontis al li la songxon:
But at the last Daniel came in before me, whose name was
Belteshazzar, according to the name of my God, and in whom
is the spirit of the holy gods: and before him I told the
dream, saying,
9 Ho Beltsxacar, cxefo de la astrologoj, pri kiu mi scias, ke
en vi estas la spirito de la sanktaj dioj kaj nenia
kasxitajxo vin embarasas: klarigu al mi la vizion de mia
songxo kaj gxian signifon.
O Belteshazzar, master of the magicians, because I know that
the spirit of the holy gods is in thee, and no secret
troubleth thee, tell me the visions of my dream that I have
seen, and the interpretation thereof.
10 La vizio de mia kapo sur mia lito estis jena: mi vidis, ke
jen meze de la tero staras arbo tre alta;
Thus were the visions of mine head in my bed; I saw, and
behold a tree in the midst of the earth, and the height
thereof was great.
11 tiu arbo estas bonkreska kaj forta, kaj gxia alto atingas la
cxielon, kaj oni gxin vidas gxis la randoj de la tuta tero;
The tree grew, and was strong, and the height thereof
reached unto heaven, and the sight thereof to the end of all
the earth:
12 gxia foliaro estas bela, kaj multe da fruktoj estas sur gxi,
kaj sur gxi trovigxas mangxajxo por cxiuj; en la ombro sub
gxi kasxas sin bestoj de la kampo, kaj sur gxiaj brancxoj
sidas birdoj de la cxielo, kaj cxiu karno nutras sin de gxi.
The leaves thereof were fair, and the fruit thereof much,
and in it was meat for all: the beasts of the field had
shadow under it, and the fowls of the heaven dwelt in the
boughs thereof, and all flesh was fed of it.
13 Kaj mi vidis en la vizioj de mia kapo sur mia lito, ke jen
sankta prizorganto malsupreniris de la cxielo,
I saw in the visions of my head upon my bed, and, behold, a
watcher and an holy one came down from heaven;
14 kaj per lauxta vocxo li diris: Dehaku cxi tiun arbon,
cxirkauxhaku gxiajn brancxojn, deprenu de gxi la foliaron,
kaj disjxetu gxiajn fruktojn, por ke forigxu la bestoj, kiuj
estas sub gxi, kaj la birdoj forflugu de gxiaj brancxoj.
He cried aloud, and said thus, Hew down the tree, and cut
off his branches, shake off his leaves, and scatter his
fruit: let the beasts get away from under it, and the fowls
from his branches:
15 Sed gxian cxefan radikon restigu en la tero, en cxenoj feraj
kaj kupraj, meze de la herbo de la kampo; gxin trinkigu la
roso de la cxielo, kaj kune kun la bestoj gxi nutru sin per
la herboj de la tero.
Nevertheless leave the stump of his roots in the earth, even
with a band of iron and brass, in the tender grass of the
field; and let it be wet with the dew of heaven, and let his
portion be with the beasts in the grass of the earth:
16 La homa koro estos prenita for de gxi, kaj gxi ricevos koron
bestan, kaj tiel pasos super gxi sep jaroj.
Let his heart be changed from man's, and let a beast's heart
be given unto him; and let seven times pass over him.
17 Per la ordono de la prizorgantoj tio estas decidita, kaj per
la dekreto de la sanktuloj tio estas destinita, por ke la
vivantoj sciu, ke la Plejaltulo regas en la regno de la
homoj, kaj donas gxin al tiu, al kiu Li volas, kaj starigas
super gxi la plej humilan el la homoj.
This matter is by the decree of the watchers, and the demand
by the word of the holy ones: to the intent that the living
may know that the most High ruleth in the kingdom of men,
and giveth it to whomsoever he will, and setteth up over it
the basest of men.
18 Tian songxon vidis mi, regxo Nebukadnecar. Kaj vi, ho
Beltsxacar, diru gxian signifon; cxar neniu el la sagxuloj
en mia regno povas klarigi gxian signifon, sed vi povas,
cxar vi havas en vi la spiriton de la sanktaj dioj.
This dream I king Nebuchadnezzar have seen. Now thou, O
Belteshazzar, declare the interpretation thereof, forasmuch
as all the wise men of my kingdom are not able to make known
unto me the interpretation: but thou art able; for the
spirit of the holy gods is in thee.
19 Tiam Daniel, kiu havis la nomon Beltsxacar, en la dauxro de
unu horo staris konsternite, kaj liaj pensoj lin
malgxojigis. La regxo ekparolis, kaj diris: Ho Beltsxacar,
ne embarasu vin la songxo kaj gxia signifo. Beltsxacar
respondis kaj diris: Ho mia sinjoro, por viaj malamikoj estu
tiu songxo, kaj por viaj malamantoj estu gxia signifo.
Then Daniel, whose name was Belteshazzar, was astonied for
one hour, and his thoughts troubled him. The king spake, and
said, Belteshazzar, let not the dream, or the interpretation
thereof, trouble thee. Belteshazzar answered and said, My
lord, the dream be to them that hate thee, and the
interpretation thereof to thine enemies.
20 La arbo, kiun vi vidis, kiu elkreskis alte kaj forte,
atingis per sia pinto la cxielon, kaj estis videbla sur la
tuta tero,
The tree that thou sawest, which grew, and was strong, whose
height reached unto the heaven, and the sight thereof to all
the earth;
21 kaj sur kiu estis bela foliaro, multe da fruktoj kaj
mangxajxo por cxiuj, sub kiu sidis bestoj de la kampo, kaj
sur kies brancxoj sidis birdoj de la cxielo--
Whose leaves were fair, and the fruit thereof much, and in
it was meat for all; under which the beasts of the field
dwelt, and upon whose branches the fowls of the heaven had
their habitation:
22 tio estas vi, ho regxo altigxinta; via grandeco kreskis kaj
atingis gxis la cxielo, kaj via potenco gxis la randoj de la
tero.
It is thou, O king, that art grown and become strong: for
thy greatness is grown, and reacheth unto heaven, and thy
dominion to the end of the earth.
23 Kaj ke la regxo vidis sanktan prizorganton, kiu
malsupreniris de la cxielo, kaj diris: Dehaku la arbon kaj
ekstermu gxin, sed nur gxian cxefan radikon restigu en la
tero, en cxenoj feraj kaj kupraj, meze de la herbo de la
kampo, gxin trinkigu la roso de la cxielo, kaj gxi havu la
sorton de la bestoj de la kampo, gxis pasos super gxi sep
jaroj--
And whereas the king saw a watcher and an holy one coming
down from heaven, and saying, Hew the tree down, and destroy
it; yet leave the stump of the roots thereof in the earth,
even with a band of iron and brass, in the tender grass of
the field; and let it be wet with the dew of heaven, and let
his portion be with the beasts of the field, till seven
times pass over him;
24 jen estas la signifo de tio, ho regxo: tio estas dekreto de
la Plejaltulo, kiu trafos mian sinjoron, la regxon.
This is the interpretation, O king, and this is the decree
of the most High, which is come upon my lord the king:
25 Vi estos elpusxita el meze de la homoj, kaj vi vivos kun la
bestoj de la kampo; per herbo oni vin nutros, kiel bovojn;
roson de la cxielo oni trinkigos al vi; kaj sep jaroj pasos
super vi, gxis vi ekscios, ke super la regno de homoj regas
la Plejaltulo, kaj donas gxin al tiu, al kiu Li volas.
That they shall drive thee from men, and thy dwelling shall
be with the beasts of the field, and they shall make thee to
eat grass as oxen, and they shall wet thee with the dew of
heaven, and seven times shall pass over thee, till thou know
that the most High ruleth in the kingdom of men, and giveth
it to whomsoever he will.
26 Kaj ke estas ordonite restigi la cxefan radikon de la arbo--
tio signifas, ke via regno estos redonita al vi, kiam vi
konfesos la potencon de la cxielo.
And whereas they commanded to leave the stump of the tree
roots; thy kingdom shall be sure unto thee, after that thou
shalt have known that the heavens do rule.
27 Tial, ho regxo, volu favore akcepti mian konsilon: liberigu
vin de viaj pekoj per justeco kaj de viaj malbonagoj per
favorkoreco al malricxuloj; per tio via bonstato farigxos
longedauxra.
Wherefore, O king, let my counsel be acceptable unto thee,
and break off thy sins by righteousness, and thine
iniquities by shewing mercy to the poor; if it may be a
lengthening of thy tranquillity.
28 Cxio cxi tio efektivigxis sur la regxo Nebukadnecar.
All this came upon the king Nebuchadnezzar.
29 Post paso de dek du monatoj, promenante tra la regxa palaco
en Babel,
At the end of twelve months he walked in the palace of the
kingdom of Babylon.
30 la regxo ekparolis, kaj diris: Cxu tio ne estas la majesta
Babel, kiun por restado de la regxo mi arangxis per la forto
de mia potenco kaj por la gloro de mia majesto?
The king spake, and said, Is not this great Babylon, that I
have built for the house of the kingdom by the might of my
power, and for the honour of my majesty?
31 Kiam cxi tiu parolo estis ankoraux en la busxo de la regxo,
eksonis vocxo el la cxielo: Al vi, ho regxo Nebukadnecar,
estas dirate: La regno estas prenata for de vi;
While the word was in the king's mouth, there fell a voice
from heaven, saying, O king Nebuchadnezzar, to thee it is
spoken; The kingdom is departed from thee.
32 kaj vi estas elpusxata el meze de la homoj, kaj vi vivos kun
la bestoj de la kampo; per herbo oni vin nutros, kiel
bovojn; kaj sep jaroj pasos super vi, gxis vi ekscios, ke
super la regno de homoj regas la Plejaltulo, kaj donas gxin
al tiu, al kiu Li volas.
And they shall drive thee from men, and thy dwelling shall
be with the beasts of the field: they shall make thee to eat
grass as oxen, and seven times shall pass over thee, until
thou know that the most High ruleth in the kingdom of men,
and giveth it to whomsoever he will.
33 Tuj plenumigxis tiu verdikto sur Nebukadnecar; li estis
elpusxita el meze de la homoj, li komencis mangxis herbon,
kiel bovoj, lia korpo estis trinkigata de la roso de la
cxielo, tiel, ke liaj haroj kreskis kiel la plumoj de aglo
kaj liaj ungoj farigxis kiel cxe birdo.
The same hour was the thing fulfilled upon Nebuchadnezzar:
and he was driven from men, and did eat grass as oxen, and
his body was wet with the dew of heaven, till his hairs were
grown like eagles' feathers, and his nails like birds'
claws.
34 Post paso de la difinita tempo, mi, Nebukadnecar, levis
miajn okulojn al la cxielo, kaj mia prudento revenis al mi;
kaj mi benis la Plejaltulon, mi lauxdis kaj gloris Tiun, kiu
vivas eterne, kies regado estas regado eterna kaj kies regno
dauxras en cxiuj generacioj.
And at the end of the days I Nebuchadnezzar lifted up mine
eyes unto heaven, and mine understanding returned unto me,
and I blessed the most High, and I praised and honoured him
that liveth for ever, whose dominion is an everlasting
dominion, and his kingdom is from generation to generation:
35 Cxiuj, kiuj vivas sur la tero, estas kalkuleblaj kiel nenio.
Laux Sia volo Li agas, kiel kun la armeo de la cxielo, tiel
kun la vivantoj sur la tero; kaj ekzistas neniu, kiu povus
kontrauxstari al Lia mano, aux demandi Lin: Kion Vi faras?
And all the inhabitants of the earth are reputed as nothing:
and he doeth according to his will in the army of heaven,
and among the inhabitants of the earth: and none can stay
his hand, or say unto him, What doest thou?
36 En tiu tempo revenis al mi mia prudento, kaj mi ricevis
denove mian regxan honoron, mian majeston, kaj mian antauxan
aspekton; tiam elsercxis min miaj konsilistoj kaj miaj
altranguloj, mi estis denove starigita super mia regno, kaj
mia majesto farigxis ankoraux pli granda.
At the same time my reason returned unto me; and for the
glory of my kingdom, mine honour and brightness returned
unto me; and my counsellors and my lords sought unto me; and
I was established in my kingdom, and excellent majesty was
added unto me.
37 Nun mi, Nebukadnecar, lauxdas, altigas, kaj gloras la Regxon
de la cxielo, kies cxiuj faroj estas veraj kaj kies vojoj
estas gxustaj, kaj kiu la fierulojn povas humiligi.
Now I Nebuchadnezzar praise and extol and honour the King of
heaven, all whose works are truth, and his ways judgment:
and those that walk in pride he is able to abase.
Cxapitro 5
1 La regxo Belsxacar faris grandan festenon por siaj mil
eminentuloj kaj multe drinkis kun tiuj mil.
Belshazzar the king made a great feast to a thousand of his
lords, and drank wine before the thousand.
2 Farigxinte ebria, Belsxacar ordonis alporti la orajn kaj
argxentajn vazojn, kiujn lia patro Nebukadnecar venigis el
la templo de Jerusalem, por ke el ili trinku la regxo kaj
liaj eminentuloj, liaj edzinoj kaj kromvirinoj.
Belshazzar, whiles he tasted the wine, commanded to bring
the golden and silver vessels which his father
Nebuchadnezzar had taken out of the temple which was in
Jerusalem; that the king, and his princes, his wives, and
his concubines, might drink therein.
3 Tiam oni alportis la orajn vazojn, kiuj estis prenitaj el la
sanktejo de la domo de Dio en Jerusalem; kaj trinkis el ili
la regxo kaj liaj eminentuloj, liaj edzinoj kaj kromvirinoj.
Then they brought the golden vessels that were taken out of
the temple of the house of God which was at Jerusalem; and
the king, and his princes, his wives, and his concubines,
drank in them.
4 Ili trinkis vinon, kaj gloris la diojn orajn kaj argxentajn,
kuprajn, ferajn, lignajn, kaj sxtonajn.
They drank wine, and praised the gods of gold, and of
silver, of brass, of iron, of wood, and of stone.
5 En tiu momento aperis fingroj de homa mano kaj komencis
skribi kontraux la kandelabro sur la kalkita muro de la
regxa salono; kaj la regxo vidis la manon, kiu skribis.
In the same hour came forth fingers of a man's hand, and
wrote over against the candlestick upon the plaister of the
wall of the king's palace: and the king saw the part of the
hand that wrote.
6 Tiam sxangxigxis la vizagxaspekto de la regxo, liaj pensoj
konfuzigxis, la ligiloj de liaj lumboj malstrecxigxis, kaj
liaj genuoj tremante kunfrapigxadis.
Then the king's countenance was changed, and his thoughts
troubled him, so that the joints of his loins were loosed,
and his knees smote one against another.
7 La regxo lauxtege ekkriis, ke oni venigu la magiistojn,
Hxaldeojn, kaj divenistojn. La regxo ekparolis, kaj diris
al la sagxuloj de Babel: Kiu ajn tralegos cxi tiun
surskribon kaj klarigos al mi gxian signifon, tiu ricevos
purpuran veston, ora cxeno estos sur lia kolo, kaj li estos
la tria reganto en la regno.
The king cried aloud to bring in the astrologers, the
Chaldeans, and the soothsayers. And the king spake, and said
to the wise men of Babylon, Whosoever shall read this
writing, and shew me the interpretation thereof, shall be
clothed with scarlet, and have a chain of gold about his
neck, and shall be the third ruler in the kingdom.
8 Tiam venis cxiuj sagxuloj de la regxo; sed ili ne povis
tralegi la surskribon, nek klarigi al la regxo gxian
signifon.
Then came in all the king's wise men: but they could not
read the writing, nor make known to the king the
interpretation thereof.
9 La regxo Belsxacar forte maltrankviligxis, kaj lia
vizagxaspekto sxangxigxis, kaj antaux liaj eminentuloj
konfuzigxis.
Then was king Belshazzar greatly troubled, and his
countenance was changed in him, and his lords were astonied.
10 Cxe tiu okazintajxo, kiu farigxis al la regxo kaj al liaj
altranguloj, en la salonon de la festeno eniris la regxino.
La regxino ekparolis, kaj diris: Ho regxo, vivu eterne! Ne
konsternu vin viaj pensoj, kaj ne sxangxigxu via
vizagxaspekto.
Now the queen by reason of the words of the king and his
lords came into the banquet house: and the queen spake and
said, O king, live for ever: let not thy thoughts trouble
thee, nor let thy countenance be changed:
11 En via regno ekzistas viro, kiu havas en si la spiriton de
la sanktaj dioj; en la tempo de via patro oni trovis en li
lumon, prudenton, kaj sagxon, similan al la sagxo de la
dioj; kaj la regxo Nebukadnecar, via patro, la regxo mem,
via patro, faris lin cxefo de la astrologoj, sorcxistoj,
Hxaldeoj, kaj divenistoj;
There is a man in thy kingdom, in whom is the spirit of the
holy gods; and in the days of thy father light and
understanding and wisdom, like the wisdom of the gods, was
found in him; whom the king Nebuchadnezzar thy father, the
king, I say, thy father, made master of the magicians,
astrologers, Chaldeans, and soothsayers;
12 cxar en li oni trovis altan spiriton, scion, kaj prudenton,
por klarigi songxojn, komentarii sentencojn, kaj malkasxi
kasxitajxojn. Tio estas Daniel, al kiu la regxo donis la
nomon Beltsxacar. Tial oni voku Danielon, kaj li klarigos
la signifon.
Forasmuch as an excellent spirit, and knowledge, and
understanding, interpreting of dreams, and shewing of hard
sentences, and dissolving of doubts, were found in the same
Daniel, whom the king named Belteshazzar: now let Daniel be
called, and he will shew the interpretation.
13 Tiam oni alkondukis Danielon antaux la regxon; kaj la regxo
ekparolis, kaj diris al Daniel: Cxu vi estas Daniel, unu el
la forkaptitaj filoj de Judujo, kiujn mia patro, la regxo,
venigis el Judujo?
Then was Daniel brought in before the king. And the king
spake and said unto Daniel, Art thou that Daniel, which art
of the children of the captivity of Judah, whom the king my
father brought out of Jewry?
14 Mi auxdis pri vi, ke la spirito de la dioj estas en vi, kaj
ke lumo, prudento, kaj eksterordinara sagxo trovigxas en vi.
I have even heard of thee, that the spirit of the gods is in
thee, and that light and understanding and excellent wisdom
is found in thee.
15 Nun estis alkondukitaj al mi la sagxuloj kaj magiistoj, por
tralegi cxi tiun surskribon kaj klarigi al mi gxian
signifon; sed ili ne povis klarigi al mi la sencon de cxi
tiuj vortoj.
And now the wise men, the astrologers, have been brought in
before me, that they should read this writing, and make
known unto me the interpretation thereof: but they could not
shew the interpretation of the thing:
16 Sed mi auxdis pri vi, ke vi povoscias klarigi signifon kaj
malkasxi kasxitajxon. Tial, se vi povas tralegi cxi tiun
surskribon kaj klarigi al mi gxian signifon, vi ricevos
purpuran veston, ora cxeno estos sur via kolo, kaj vi estos
la tria reganto en la regno.
And I have heard of thee, that thou canst make
interpretations, and dissolve doubts: now if thou canst read
the writing, and make known to me the interpretation
thereof, thou shalt be clothed with scarlet, and have a
chain of gold about thy neck, and shalt be the third ruler
in the kingdom.
17 Tiam Daniel respondis kaj diris al la regxo: Viaj donacoj
restu cxe vi, viajn rekompencojn donu al iu alia; mi tamen
tralegos al la regxo la surskribon, kaj mi klarigos al li la
signifon.
Then Daniel answered and said before the king, Let thy gifts
be to thyself, and give thy rewards to another; yet I will
read the writing unto the king, and make known to him the
interpretation.
18 Ho regxo! Dio la Plejalta donis al vi patro Nebukadnecar
regnon, potencon, honoron, kaj gloron.
O thou king, the most high God gave Nebuchadnezzar thy
father a kingdom, and majesty, and glory, and honour:
19 Pro la potenco, kiun Li donis al li, cxiuj popoloj, gentoj,
kaj lingvoj tremis kaj havis timon antaux li; kiun li volis,
li mortigis, kaj kiun li volis, li lasis vivi; kiun li
volis, li altigis, kaj kiun li volis, li malaltigis.
And for the majesty that he gave him, all people, nations,
and languages, trembled and feared before him: whom he would
he slew; and whom he would he kept alive; and whom he would
he set up; and whom he would he put down.
20 Sed kiam lia koro fierigxis kaj lia spirito malhumiligxis,
li estis dejxetita el sia regxa trono kaj senigita je sia
gloro;
But when his heart was lifted up, and his mind hardened in
pride, he was deposed from his kingly throne, and they took
his glory from him:
21 kaj li estis elpusxita el meze de la homoj, kaj lia koro
farigxis simila al koro de besto, kaj li vivis kun sovagxaj
azenoj; li mangxis herbon, kiel la bovoj, kaj lia korpo
estis trinkigata per la roso de la cxielo; gxis li eksciis,
ke super la regno de homoj regas Dio la Plejalta, kaj donis
gxin al tiu, al kiu Li volas.
And he was driven from the sons of men; and his heart was
made like the beasts, and his dwelling was with the wild
asses: they fed him with grass like oxen, and his body was
wet with the dew of heaven; till he knew that the most high
God ruled in the kingdom of men, and that he appointeth over
it whomsoever he will.
22 Vi, lia filo, ho Belsxacar, ne humiligis vian koron, kvankam
vi sciis cxion tion;
And thou his son, O Belshazzar, hast not humbled thine
heart, though thou knewest all this;
23 sed vi levis vin kontraux la Reganton de la cxielo, tiel, ke
la vazojn el Lia domo oni alportis al vi, kaj vi kun viaj
eminentuloj, kun viaj edzinoj kaj kromvirinoj, trinkis vinon
el ili; kaj vi gloris la diojn argxentajn kaj orajn,
kuprajn, ferajn, lignajn, kaj sxtonajn, kiuj ne vidas, ne
auxdas, kaj ne pensas; kaj Dion, en kies mano estas la spiro
de via vivo kaj cxiuj viaj vojoj, vi ne gloris.
But hast lifted up thyself against the Lord of heaven; and
they have brought the vessels of his house before thee, and
thou, and thy lords, thy wives, and thy concubines, have
drunk wine in them; and thou hast praised the gods of
silver, and gold, of brass, iron, wood, and stone, which see
not, nor hear, nor know: and the God in whose hand thy
breath is, and whose are all thy ways, hast thou not
glorified:
24 Pro tio estas sendita de Li la mano kaj skribita cxi tiu
surskribo.
Then was the part of the hand sent from him; and this
writing was written.
25 Jen estas la surskribo, kiu estas desegnita: MENE, MENE,
TEKEL, UFARSIN.
And this is the writing that was written, MENE, MENE, TEKEL,
UPHARSIN.
26 Jen estas la signifo de la vortoj: MENE: Dio kalkulis la
tempon de via regxado kaj metis al gxi finon;
This is the interpretation of the thing: MENE; God hath
numbered thy kingdom, and finished it.
27 TEKEL: vi estas pesita sur pesilo kaj trovita tro malpeza;
TEKEL; Thou art weighed in the balances, and art found
wanting.
28 PERES: via regno estas dividita kaj donita al la Medoj kaj
Persoj.
PERES; Thy kingdom is divided, and given to the Medes and
Persians.
29 Tiam laux ordono de Belsxacar oni metis purpuran veston sur
Danielon kaj oran cxenon sur lian kolon, kaj oni proklamis
lin la tria reganto en la regno.
Then commanded Belshazzar, and they clothed Daniel with
scarlet, and put a chain of gold about his neck, and made a
proclamation concerning him, that he should be the third
ruler in the kingdom.
30 En tiu sama nokto Belsxacar, regxo de la Hxaldeoj, estis
mortigita.
In that night was Belshazzar the king of the Chaldeans
slain.
31 Dario, la Medo, ricevis la regnon, havante la agxon de
sesdek du jaroj.
And Darius the Median took the kingdom, being about
threescore and two years old.
Cxapitro 6
1 Kaj Dario bonvolis starigi super sia regno cent dudek
satrapojn, por administri lian tutan regnon;
It pleased Darius to set over the kingdom an hundred and
twenty princes, which should be over the whole kingdom;
2 kaj super ili tri cxefajn estrojn, inter kiuj estis ankaux
Daniel, por ke la satrapoj donadu al li kalkulraportojn, kaj
por ke la regxo ne havu malprofiton.
And over these three presidents; of whom Daniel was first:
that the princes might give accounts unto them, and the king
should have no damage.
3 Sed Daniel superis la aliajn cxefajn estrojn kaj satrapojn,
cxar li havis eksterordinaran sagxon; kaj la regxo havis jam
la intencon starigi lin super la tuta regno.
Then this Daniel was preferred above the presidents and
princes, because an excellent spirit was in him; and the
king thought to set him over the whole realm.
4 Tiam la cxefaj estroj kaj la satrapoj komencis sercxi
pretekston, por akuzi Danielon koncerne la aferojn de la
regno. Sed ili povis trovi nenian pretekston nek kulpon;
cxar li estis fidela, kaj nenia kulpo nek krimo estis
trovebla en li.
Then the presidents and princes sought to find occasion
against Daniel concerning the kingdom; but they could find
none occasion nor fault; forasmuch as he was faithful,
neither was there any error or fault found in him.
5 Tiam tiuj homoj diris: Ni ne povos trovi kulpon en tiu
Daniel, se ni ne trovos ion kontraux li en la legxoj de lia
Dio.
Then said these men, We shall not find any occasion against
this Daniel, except we find it against him concerning the
law of his God.
6 Kaj tiuj cxefaj estroj kaj satrapoj venis al Dario, kaj
diris al li tiel: Ho regxo Dario, vivu eterne!
Then these presidents and princes assembled together to the
king, and said thus unto him, King Darius, live for ever.
7 Cxiuj cxefaj estroj de la regno, regionestroj, satrapoj,
konsilistoj, kaj militestroj interkonsentis, ke oni devas
elirigi regxan dekreton kaj severe ordoni, ke cxiun, kiu en
la dauxro de tridek tagoj petos ion de ia dio aux homo
anstataux de vi, ho regxo, oni jxetu en kavon de leonoj.
All the presidents of the kingdom, the governors, and the
princes, the counsellors, and the captains, have consulted
together to establish a royal statute, and to make a firm
decree, that whosoever shall ask a petition of any God or
man for thirty days, save of thee, O king, he shall be cast
into the den of lions.
8 Tial konfirmu, ho regxo, cxi tiun decidon, kaj subskribu la
ordonon, por ke gxi ne estu malobeata, kiel legxo de Medujo
kaj Persujo, kiun neniu povas senvalorigi.
Now, O king, establish the decree, and sign the writing,
that it be not changed, according to the law of the Medes
and Persians, which altereth not.
9 La regxo Dario subskribis la dekreton.
Wherefore king Darius signed the writing and the decree.
10 Kiam Daniel eksciis, ke estas subskribita tia ordono, li
iris en sian domon, kaj antaux la fenestroj de sia cxambro,
malfermitaj en la direkto al Jerusalem, li tri fojojn
cxiutage genuis kaj pregxis al sia Dio kaj gloradis Lin,
kiel li faradis antauxe.
Now when Daniel knew that the writing was signed, he went
into his house; and his windows being open in his chamber
toward Jerusalem, he kneeled upon his knees three times a
day, and prayed, and gave thanks before his God, as he did
aforetime.
11 Tiam tiuj homoj cxirkauxis Danielon, kaj trovis lin
pregxanta kaj petanta favorkorecon antaux sia Dio.
Then these men assembled, and found Daniel praying and
making supplication before his God.
12 Kaj ili iris, kaj diris al la regxo koncerne la regxan
dekreton: Cxu vi ne ordonis per dekreto, ke cxiun homon, kiu
en la dauxro de tridek tagoj petos ion de ia dio aux homo
krom vi, ho regxo, oni jxetu en kavon de leonoj? La regxo
respondis kaj diris: Jes, tio efektive estas dekretita, kiel
neforigebla legxo de Medujo kaj Persujo.
Then they came near, and spake before the king concerning
the king's decree; Hast thou not signed a decree, that every
man that shall ask a petition of any God or man within
thirty days, save of thee, O king, shall be cast into the
den of lions? The king answered and said, The thing is true,
according to the law of the Medes and Persians, which
altereth not.
13 Tiam ili respondis kaj diris al la regxo: Jen Daniel, kiu
estas el la translogxigitaj filoj de Judujo, ne atentas vin,
ho regxo, nek la dekreton, subskribitan de vi, sed tri
fojojn cxiutage li pregxas siajn pregxojn.
Then answered they and said before the king, That Daniel,
which is of the children of the captivity of Judah,
regardeth not thee, O king, nor the decree that thou hast
signed, but maketh his petition three times a day.
14 Auxdinte tion, la regxo forte afliktigxis en sia animo, kaj,
dezirante savi Danielon, li multe klopodis gxis la subiro de
la suno, por liberigi lin.
Then the king, when he heard these words, was sore
displeased with himself, and set his heart on Daniel to
deliver him: and he laboured till the going down of the sun
to deliver him.
15 Sed tiuj homoj cxirkauxis la regxon, kaj diris al li: Sciu,
ho regxo, ke laux la legxoj de Medujo kaj Persujo cxiu
malpermeso aux ordono, konfirmita de la regxo, devas resti
nesxangxebla.
Then these men assembled unto the king, and said unto the
king, Know, O king, that the law of the Medes and Persians
is, That no decree nor statute which the king establisheth
may be changed.
16 Tiam la regxo ordonis, kaj oni alkondukis Danielon, kaj
jxetis lin en kavon de leonoj. Sed la regxo diris al
Daniel: Via Dio, al kiu vi sencxese servas, savu vin!
Then the king commanded, and they brought Daniel, and cast
him into the den of lions. Now the king spake and said unto
Daniel, Thy God whom thou servest continually, he will
deliver thee.
17 Kaj oni alportis sxtonon kaj metis gxin sur la aperturon de
la kavo; kaj la regxo sigelis gxin per sia ringo kaj per la
ringo de siaj altranguloj, por ke ne farigxu ia sxangxo
koncerne Danielon.
And a stone was brought, and laid upon the mouth of the den;
and the king sealed it with his own signet, and with the
signet of his lords; that the purpose might not be changed
concerning Daniel.
18 Poste la regxo iris en sian palacon, pasigis la nokton en
fastado, ecx ne permesis alporti al li mangxajxon; kaj
ankaux dormi li ne povis.
Then the king went to his palace, and passed the night
fasting: neither were instruments of musick brought before
him: and his sleep went from him.
19 Matene la regxo levigxis cxe la tagigxo kaj iris rapide al
la kavo de la leonoj.
Then the king arose very early in the morning, and went in
haste unto the den of lions.
20 Kaj kiam li alvenis al la kavo, li vokis per malgxoja vocxo
Danielon; kaj ekparolinte, la regxo diris al Daniel: Ho
Daniel, servanto de la vivanta Dio! cxu via Dio, al kiu vi
sencxese servas, povis savi vin de la leonoj?
And when he came to the den, he cried with a lamentable
voice unto Daniel: and the king spake and said to Daniel, O
Daniel, servant of the living God, is thy God, whom thou
servest continually, able to deliver thee from the lions?
21 Tiam Daniel respondis al la regxo: Ho regxo, vivu eterne!
Then said Daniel unto the king, O king, live for ever.
22 Mia Dio sendis Sian angxelon, kaj baris la busxon de la
leonoj, kaj ili faris al mi nenian difekton; cxar mi estis
trovita pura antaux Li; kaj ankaux antaux vi, ho regxo, mi
ne faris krimon.
My God hath sent his angel, and hath shut the lions' mouths,
that they have not hurt me: forasmuch as before him
innocency was found in me; and also before thee, O king,
have I done no hurt.
23 Tiam la regxo tre ekgxojis pri li kaj ordonis levi Danielon
el la kavo. Kaj oni eligis Danielon el la kavo, kaj nenia
difekto montrigxis sur li; cxar li kredis al sia Dio.
Then was the king exceedingly glad for him, and commanded
that they should take Daniel up out of the den. So Daniel
was taken up out of the den, and no manner of hurt was found
upon him, because he believed in his God.
24 Kaj la regxo ordonis alkonduki tiujn virojn, kiuj per sia
akuzo volis pereigi Danielon, kaj jxeti en la kavon de la
leonoj ilin mem, kaj ankaux iliajn infanojn kaj iliajn
edzinojn; kaj ankoraux antaux ol ili atingis la fundon de la
kavo, la leonoj kaptis ilin kaj frakasis cxiujn iliajn
ostojn.
And the king commanded, and they brought those men which had
accused Daniel, and they cast them into the den of lions,
them, their children, and their wives; and the lions had the
mastery of them, and brake all their bones in pieces or ever
they came at the bottom of the den.
25 Post tio la regxo Dario skribis al cxiuj popoloj, gentoj,
kaj lingvoj de la tuta tero: Kresku via bonfarto!
Then king Darius wrote unto all people, nations, and
languages, that dwell in all the earth; Peace be multiplied
unto you.
26 Mi donas ordonon, ke en cxiu regiono de mia regno oni timu
kaj respektu Dion de Daniel; cxar Li estas Dio vivanta kaj
eterne restanta, Lia regno estas nedetruebla, kaj Lia regado
estas senfina.
I make a decree, That in every dominion of my kingdom men
tremble and fear before the God of Daniel: for he is the
living God, and stedfast for ever, and his kingdom that
which shall not be destroyed, and his dominion shall be even
unto the end.
27 Li liberigas kaj savas, Li faras miraklojn kaj pruvosignojn
en la cxielo kaj sur la tero; Li savis Danielon kontraux
leonoj.
He delivereth and rescueth, and he worketh signs and wonders
in heaven and in earth, who hath delivered Daniel from the
power of the lions.
28 Kaj Daniel havis sukceson dum la regxado de Dario, kaj dum
la regxado de Ciro, la Perso.
So this Daniel prospered in the reign of Darius, and in the
reign of Cyrus the Persian.
Cxapitro 7
1 En la unua jaro de Belsxacar, regxo de Babel, Daniel havis
songxon kaj vizion de sia kapo sur sia lito. Li enskribis
tiun songxon, prezentinte la esencon de la afero.
In the first year of Belshazzar king of Babylon Daniel had a
dream and visions of his head upon his bed: then he wrote
the dream, and told the sum of the matters.
2 Daniel komencis sian rakonton, dirante: Mi vidis en mia
nokta vizio, ke jen kvar ventoj de la cxielo batalas inter
si sur granda maro.
Daniel spake and said, I saw in my vision by night, and,
behold, the four winds of the heaven strove upon the great
sea.
3 Kaj eliris el la maro kvar grandegaj bestoj malsimilaj unu
al alia.
And four great beasts came up from the sea, diverse one from
another.
4 La unua estis kiel leono, sed gxi havis flugilojn de aglo;
mi vidis, kiel fine oni desxiris de gxi la flugilojn, oni
levis gxin de la tero, kaj starigis sur piedoj, kiel homon,
kaj homa koro estis donita al gxi.
The first was like a lion, and had eagle's wings: I beheld
till the wings thereof were plucked, and it was lifted up
from the earth, and made stand upon the feet as a man, and a
man's heart was given to it.
5 Jen ankaux dua besto, simila al urso, staris cxe gxia
flanko, kaj tri kojnodentojn gxi havis en sia busxo, inter
siaj dentoj. Kaj estis dirite al gxi: Levigxu, kaj mangxu
multe da karno.
And behold another beast, a second, like to a bear, and it
raised up itself on one side, and it had three ribs in the
mouth of it between the teeth of it: and they said thus unto
it, Arise, devour much flesh.
6 Poste mi vidis ankoraux unu beston, similan al leopardo; sur
sia dorso gxi havis kvar flugilojn de birdo, kaj kvar kapojn
havis tiu besto, kaj potenco estis donita al gxi.
After this I beheld, and lo another, like a leopard, which
had upon the back of it four wings of a fowl; the beast had
also four heads; and dominion was given to it.
7 Poste mi vidis en la nokta vizio beston kvaran, teruran,
monstran, kaj tre fortan; gxi havis grandegajn ferajn
dentojn; gxi mangxegis kaj frakasis, kaj la restajxon gxi
dispremis per la piedoj; gxi estis malsimila al cxiuj
antauxaj bestoj kaj havis dek kornojn.
After this I saw in the night visions, and behold a fourth
beast, dreadful and terrible, and strong exceedingly; and it
had great iron teeth: it devoured and brake in pieces, and
stamped the residue with the feet of it: and it was diverse
from all the beasts that were before it; and it had ten
horns.
8 Mi rigardis tiujn kornojn, kaj jen inter ili aperis alia
korno, malgranda; kaj tri el la antauxaj kornoj estis
elsxiritaj antaux gxi kun la radiko; kaj jen montrigxis, ke
tiu korno havas okulojn, kiel okuloj de homo, kaj busxon,
kiu parolas malhumile.
I considered the horns, and, behold, there came up among
them another little horn, before whom there were three of
the first horns plucked up by the roots: and, behold, in
this horn were eyes like the eyes of man, and a mouth
speaking great things.
9 Fine mi vidis, ke estas starigitaj tronoj, kaj sidigxis la
Antauxtempulo. Lia vesto estis blanka kiel negxo, kaj la
haroj sur Lia kapo estis kiel pura lano; Lia trono estis
brilantaj flamoj, gxiaj radoj estis flamanta fajro.
I beheld till the thrones were cast down, and the Ancient of
days did sit, whose garment was white as snow, and the hair
of his head like the pure wool: his throne was like the
fiery flame, and his wheels as burning fire.
10 Fajra rivero elfluis kaj disversxigxis antaux Li; miloj da
miloj servis al Li, kaj dekmiloj da dekmiloj staris antaux
Li. La jugxantoj sidigxis, kaj la libroj malfermigxis.
A fiery stream issued and came forth from before him:
thousand thousands ministered unto him, and ten thousand
times ten thousand stood before him: the judgment was set,
and the books were opened.
11 Tiam mi vidis, kiel fine, pro la malhumilaj vortoj, kiujn
parolis la korno, la besto estis mortigita, kaj gxia korpo
estis frakasita, kaj jxetita en fajron, por forbruli.
I beheld then because of the voice of the great words which
the horn spake: I beheld even till the beast was slain, and
his body destroyed, and given to the burning flame.
12 Ankaux de la aliaj bestoj oni forprenis ilian potencon, kaj
dauxro de la vivo estis donita al ili nur por difinita tempo
kaj gxis difinita templimo.
As concerning the rest of the beasts, they had their
dominion taken away: yet their lives were prolonged for a
season and time.
13 Poste mi vidis en la nokta vizio, ke jen en la nuboj de la
cxielo iris kvazaux filo de homo, venis al la Antauxtempulo,
kaj estis alkondukita al Li.
I saw in the night visions, and, behold, one like the Son of
man came with the clouds of heaven, and came to the Ancient
of days, and they brought him near before him.
14 Kaj al li estis donita potenco, gloro, kaj regno, por ke
cxiuj popoloj, gentoj, kaj lingvoj servu al li; lia regado
estas regado eterna, kiu ne cxesigxos, kaj lia regno ne
detruigxos.
And there was given him dominion, and glory, and a kingdom,
that all people, nations, and languages, should serve him:
his dominion is an everlasting dominion, which shall not
pass away, and his kingdom that which shall not be
destroyed.
15 Cxe mi, Daniel, ektremis mia spirito en mia korpo, kaj la
vizio de mia kapo konsternis min.
I Daniel was grieved in my spirit in the midst of my body,
and the visions of my head troubled me.
16 Mi aliris al unu el la antauxstarantoj kaj demandis lin pri
la vera signifo de cxio cxi tio, kaj li komencis paroli al
mi kaj klarigis al mi la sencon de la diritajxo.
I came near unto one of them that stood by, and asked him
the truth of all this. So he told me, and made me know the
interpretation of the things.
17 Tiuj kvar grandaj bestoj signifas, ke kvar regnoj formigxos
sur la tero.
These great beasts, which are four, are four kings, which
shall arise out of the earth.
18 Poste prenos la regnon la sanktuloj de la Plejaltulo, kaj
ili posedos la regnon eterne, en eterna eterneco.
But the saints of the most High shall take the kingdom, and
possess the kingdom for ever, even for ever and ever.
19 Tiam mi deziris havi precizan klarigon pri la kvara besto,
kiu estis malsimila al cxiuj, kaj terura, kun feraj dentoj
kaj kupraj ungegoj, mangxegis kaj frakasis kaj la restajxon
dispremis per la piedoj;
Then I would know the truth of the fourth beast, which was
diverse from all the others, exceeding dreadful, whose teeth
were of iron, and his nails of brass; which devoured, brake
in pieces, and stamped the residue with his feet;
20 kaj pri la dek kornoj, kiuj estis sur gxia kapo, kaj pri la
alia, kiu poste eliris kaj antaux kiu elfalis tri, pri tiu
sama korno, kiu havis okulojn kaj busxon parolantan
malhumile, kaj kiu laux sia aspekto estis pli granda ol la
aliaj.
And of the ten horns that were in his head, and of the other
which came up, and before whom three fell; even of that horn
that had eyes, and a mouth that spake very great things,
whose look was more stout than his fellows.
21 Mi vidis, kiel tiu korno komencis bataladon kontraux la
sanktuloj kaj estis jam venkanta ilin,
I beheld, and the same horn made war with the saints, and
prevailed against them;
22 gxis venis la Antauxtempulo; tiam la jugxo estis farita por
la sanktuloj de la Plejaltulo, kaj venis la tempo, kiam la
regnon ekposedis la sanktuloj.
Until the Ancient of days came, and judgment was given to
the saints of the most High; and the time came that the
saints possessed the kingdom.
23 Kaj li diris: La kvara besto estas la kvara regno, kiu estos
sur la tero, malsimila al cxiuj regnoj, kaj gxi mangxegos la
tutan teron, piedpremos kaj frakasos gxin.
Thus he said, The fourth beast shall be the fourth kingdom
upon earth, which shall be diverse from all kingdoms, and
shall devour the whole earth, and shall tread it down, and
break it in pieces.
24 La dek kornoj signifas, ke el tiu regno aperos dek regxoj,
kaj post ili eliros alia, malsimila al la antauxaj, kaj
faligos tri regxojn.
And the ten horns out of this kingdom are ten kings that
shall arise: and another shall rise after them; and he shall
be diverse from the first, and he shall subdue three kings.
25 Li blasfemos kontraux la Plejaltulo kaj frapos la sanktulojn
de la Plejaltulo; li ecx arogos al si sxangxi la tempojn kaj
legxojn. Ili estos transdonitaj en lian manon gxis paso de
unu tempo kaj du tempoj kaj duono de tempo.
And he shall speak great words against the most High, and
shall wear out the saints of the most High, and think to
change times and laws: and they shall be given into his hand
until a time and times and the dividing of time.
26 Poste aperos jugxo, kaj gxi forprenos de li la potencon, por
lia pereo kaj plena ekstermigxo.
But the judgment shall sit, and they shall take away his
dominion, to consume and to destroy it unto the end.
27 Sed la regado, potenco, kaj grandeco de la regnoj sub la
tuta cxielo estos donita al la sankta popolo de la
Plejaltulo, kies regno estas regno eterna, kaj cxiuj
potenculoj servados kaj obeados al Li.
And the kingdom and dominion, and the greatness of the
kingdom under the whole heaven, shall be given to the people
of the saints of the most High, whose kingdom is an
everlasting kingdom, and all dominions shall serve and obey
him.
28 Cxi tie finigxas la parolo. Mi, Daniel, estis tre
konsternita de mia meditado, kaj mia vizagxaspekto
sxangxigxis sur mi; sed la parolon mi konservis en mia koro.
Hitherto is the end of the matter. As for me Daniel, my
cogitations much troubled me, and my countenance changed in
me: but I kept the matter in my heart.
Cxapitro 8
1 En la tria jaro de regxado de la regxo Belsxacar aperis al
mi, al Daniel, vizio, post tiu, kiu aperis al mi en la
komenco.
In the third year of the reign of king Belshazzar a vision
appeared unto me, even unto me Daniel, after that which
appeared unto me at the first.
2 Kiam mi vidis la vizion, mi estis en la kastelurbo Sxusxan,
kiu trovigxas en la lando Elam; sed en la vizio mi vidis, ke
mi estas cxe la rivero Ulaj.
And I saw in a vision; and it came to pass, when I saw, that
I was at Shushan in the palace, which is in the province of
Elam; and I saw in a vision, and I was by the river of Ulai.
3 Mi levis miajn okulojn, kaj mi ekvidis: jen unu virsxafo
staras cxe la rivero; gxi havas du kornojn, kaj ambaux
kornoj estas altaj, sed unu estas pli alta ol la dua, kaj la
pli alta elkreskis poste.
Then I lifted up mine eyes, and saw, and, behold, there
stood before the river a ram which had two horns: and the
two horns were high; but one was higher than the other, and
the higher came up last.
4 Mi vidis, ke tiu virsxafo kornopusxas okcidenten, norden,
kaj suden, kaj nenia besto povas kontrauxstari al gxi, kaj
neniu povas savi kontraux gxia forto; kaj gxi faras cxion,
kion gxi volas, kaj gxi estas granda.
I saw the ram pushing westward, and northward, and
southward; so that no beasts might stand before him, neither
was there any that could deliver out of his hand; but he did
according to his will, and became great.
5 Dum mi atente gxin rigardis, jen de okcidente iras virkapro
sur la tutan teron, kaj gxi ne tusxas la teron. Tiu
virkapro havis bone videblan kornon inter siaj okuloj.
And as I was considering, behold, an he goat came from the
west on the face of the whole earth, and touched not the
ground: and the goat had a notable horn between his eyes.
6 Kaj gxi iris al tiu kornohava virsxafo, kiun mi vidis
starantan cxe la rivero, kaj jxetis sin sur gxin kun furioza
forto;
And he came to the ram that had two horns, which I had seen
standing before the river, and ran unto him in the fury of
his power.
7 kaj mi vidis, ke, alproksimigxinte al la virsxafo, gxi
furiozigxis kontraux gxi, frapis la virsxafon, kaj rompis
ambaux gxiajn kornojn; kaj la virsxafo ne havis la forton,
por kontrauxstari al gxi, kaj cxi tiu jxetis gxin sur la
teron kaj disbatis gxin per la piedoj; kaj neniu povis savi
la virsxafon kontraux gxia forto.
And I saw him come close unto the ram, and he was moved with
choler against him, and smote the ram, and brake his two
horns: and there was no power in the ram to stand before
him, but he cast him down to the ground, and stamped upon
him: and there was none that could deliver the ram out of
his hand.
8 Tiam la virkapro forte grandigxis. Kiam gxi farigxis tre
forta, rompigxis la granda korno, kaj anstataux gxi eliris
kvar aliaj en la direkto al la kvar ventoj de la cxielo.
Therefore the he goat waxed very great: and when he was
strong, the great horn was broken; and for it came up four
notable ones toward the four winds of heaven.
9 El unu el ili eliris alia korno malgranda, kiu forte kreskis
suden kaj orienten kaj al la plej bela lando.
And out of one of them came forth a little horn, which waxed
exceeding great, toward the south, and toward the east, and
toward the pleasant land.
10 Kaj gxi kreskis gxis la armeo de la cxielo, kaj gxi jxetis
sur la teron parton de tiu armeo kaj de la steloj, kaj
dispremis ilin per la piedoj.
And it waxed great, even to the host of heaven; and it cast
down some of the host and of the stars to the ground, and
stamped upon them.
11 Kaj ecx kontraux la armeestron gxi levigxis, forprenis de li
la cxiutagajn oferojn, kaj ruinigis lian sanktan logxejon.
Yea, he magnified himself even to the prince of the host,
and by him the daily sacrifice was taken away, and the place
of the sanctuary was cast down.
12 Forto estis donita al gxi kontraux la cxiutagaj oferoj pro
peko; kaj gxi jxetis la veron sur la teron kaj laboris kun
sukceso.
And an host was given him against the daily sacrifice by
reason of transgression, and it cast down the truth to the
ground; and it practised, and prospered.
13 Kaj mi auxdis unu sanktulon, kiu parolis, kaj tiu sanktulo
diris al iu, kiu demandis: Gxis kiam havos forton la
profetajxo pri la cxiutagaj oferoj kaj pri la terura peko,
ke la sanktejo kaj la armeo estos piedpremataj?
Then I heard one saint speaking, and another saint said unto
that certain saint which spake, How long shall be the vision
concerning the daily sacrifice, and the transgression of
desolation, to give both the sanctuary and the host to be
trodden under foot?
14 Kaj li diris al mi: Gxis pasos du mil tricent vesperoj kaj
matenoj; tiam la sanktejo denove estos sanktigita.
And he said unto me, Unto two thousand and three hundred
days; then shall the sanctuary be cleansed.
15 Dum mi, Daniel, estis rigardanta tiun vizion kaj sercxanta
gxian signifon, jen starigxis antaux mi bildo de viro.
And it came to pass, when I, even I Daniel, had seen the
vision, and sought for the meaning, then, behold, there
stood before me as the appearance of a man.
16 Kaj el meze de Ulaj mi auxdis homan vocxon, kiu vokis kaj
diris: Gabriel, klarigu al li la vizion.
And I heard a man's voice between the banks of Ulai, which
called, and said, Gabriel, make this man to understand the
vision.
17 Kaj li aliris al tiu loko, kie mi staris; kaj kiam li venis,
mi eksentis teruron kaj falis vizagxaltere; kaj li diris al
mi: Sciu, ho homido, ke la vizio koncernas la finon de la
tempo.
So he came near where I stood: and when he came, I was
afraid, and fell upon my face: but he said unto me,
Understand, O son of man: for at the time of the end shall
be the vision.
18 Kiam li parolis al mi, mi kusxis senkonscie sur la tero; sed
li ektusxis min kaj starigis min sur mia loko.
Now as he was speaking with me, I was in a deep sleep on my
face toward the ground: but he touched me, and set me
upright.
19 Kaj li diris: Jen mi sciigas al vi, kio estos cxe la fino de
la kolero; cxar tio koncernas la finan tempon.
And he said, Behold, I will make thee know what shall be in
the last end of the indignation: for at the time appointed
the end shall be.
20 La virsxafo, kiun vi vidis kun la du kornoj, estas la regxoj
de Medujo kaj Persujo;
The ram which thou sawest having two horns are the kings of
Media and Persia.
21 kaj la vila virkapro estas la regxo de Grekujo; la granda
korno inter gxiaj okuloj estas la unua regxo;
And the rough goat is the king of Grecia: and the great horn
that is between his eyes is the first king.
22 gxi rompigxis, kaj anstataux gxi eliris kvar aliaj; kvar
regnoj formigxos el la nacio, sed ne tiel fortaj, kiel gxi
estis antauxe.
Now that being broken, whereas four stood up for it, four
kingdoms shall stand up out of the nation, but not in his
power.
23 En la fina tempo de tiuj regnoj, kiam la perfiduloj havos
sukceson, aperos regxo malmodesta, lerta ruzulo.
And in the latter time of their kingdom, when the
transgressors are come to the full, a king of fierce
countenance, and understanding dark sentences, shall stand
up.
24 Li farigxos potenca, sed ne per sia forto; li faros grandan
dezertigadon, li havos sukceson en siaj faroj, li pereigos
fortulojn kaj la popolon de la sanktuloj.
And his power shall be mighty, but not by his own power: and
he shall destroy wonderfully, and shall prosper, and
practise, and shall destroy the mighty and the holy people.
25 Kaj pro lia sagxeco liaj ruzajxoj sukcesos en lia mano, kaj
li fierigxos, kaj meze de paco li multajn pereigos, kaj li
levigxos kontraux la Princon de la princoj; sed li estos
frakasita, kvankam ne per mano.
And through his policy also he shall cause craft to prosper
in his hand; and he shall magnify himself in his heart, and
by peace shall destroy many: he shall also stand up against
the Prince of princes; but he shall be broken without hand.
26 La vizio pri la vespero kaj la mateno, kiu estas dirita al
vi, estas vera; sed tenu la vizion sekrete, cxar gxi rilatas
tempon malproksiman.
And the vision of the evening and the morning which was told
is true: wherefore shut thou up the vision; for it shall be
for many days.
27 Kaj mi, Daniel, senfortigxis, kaj estis malsana dum kelke da
tagoj. Poste mi levigxis kaj komencis okupadi min per la
aferoj de la regxo. Mi estis konsternita de la vizio, sed
neniu tion rimarkis.
And I Daniel fainted, and was sick certain days; afterward I
rose up, and did the king's business; and I was astonished
at the vision, but none understood it.
Cxapitro 9
1 En la unua jaro de Dario, filo de Ahxasxverosx, el la gento
Meda, kiu farigxis regxo super la regno de la Hxaldeoj,
In the first year of Darius the son of Ahasuerus, of the
seed of the Medes, which was made king over the realm of the
Chaldeans;
2 en la unua jaro de lia regxado, mi, Daniel, rimarkis en la
libroj la nombron de la jaroj, pri kiuj la Eternulo parolis
al la profeto Jeremia, ke devas finigxi sepdek jaroj de la
dezerteco de Jerusalem.
In the first year of his reign I Daniel understood by books
the number of the years, whereof the word of the LORD came
to Jeremiah the prophet, that he would accomplish seventy
years in the desolations of Jerusalem.
3 Kaj mi turnis mian vizagxon al Dio, la Sinjoro, por pregxi
kaj petegi, en fastado, sakajxo, kaj cindro.
And I set my face unto the Lord God, to seek by prayer and
supplications, with fasting, and sackcloth, and ashes:
4 Kaj mi pregxis al la Eternulo, mia Dio, mi faris konfeson,
kaj mi diris: Mi petas Vin, ho Sinjoro, Dio granda kaj
timinda, kiu konservas la interligon kaj favorkorecon al
Liaj amantoj kaj al la plenumantoj de Liaj ordonoj!
And I prayed unto the LORD my God, and made my confession,
and said, O Lord, the great and dreadful God, keeping the
covenant and mercy to them that love him, and to them that
keep his commandments;
5 Ni pekis, ni malbonagis, ni estis malpiaj, ni ribelis, kaj
ni defalis de Viaj ordonoj kaj decidoj;
We have sinned, and have committed iniquity, and have done
wickedly, and have rebelled, even by departing from thy
precepts and from thy judgments:
6 ni ne auxskultis Viajn servantojn, la profetojn, kiuj
parolis en Via nomo al niaj regxoj, estroj, kaj patroj, kaj
al la tuta popolo de la lando.
Neither have we hearkened unto thy servants the prophets,
which spake in thy name to our kings, our princes, and our
fathers, and to all the people of the land.
7 Vi, ho Sinjoro, estas prava, kaj ni devas honti, kiel nun,
cxiu Judo, la logxantoj de Jerusalem kaj la tuta Izrael, la
proksimaj kaj la malproksimaj, en cxiuj landoj, kien Vi
dispelis ilin pro iliaj malbonagoj, kiujn ili faris koncerne
Vin.
O LORD, righteousness belongeth unto thee, but unto us
confusion of faces, as at this day; to the men of Judah, and
to the inhabitants of Jerusalem, and unto all Israel, that
are near, and that are far off, through all the countries
whither thou hast driven them, because of their trespass
that they have trespassed against thee.
8 Ho Sinjoro! ni hontas pro niaj regxoj, estroj, kaj patroj,
kiuj pekis antaux Vi.
O Lord, to us belongeth confusion of face, to our kings, to
our princes, and to our fathers, because we have sinned
against thee.
9 Sed la Sinjoro, nia Dio, havas kompatemon kaj pardonemon,
kvankam ni defalis de Li
To the Lord our God belong mercies and forgivenesses, though
we have rebelled against him;
10 kaj ne auxskultis la vocxon de la Eternulo, nia Dio, por
iradi laux Liaj instruoj, kiujn Li donis al ni per Siaj
servantoj, la profetoj.
Neither have we obeyed the voice of the LORD our God, to
walk in his laws, which he set before us by his servants the
prophets.
11 La tuta Izrael malobeis Vian instruon, kaj deturnis sin, por
ne auxskulti Vian vocxon; pro tio trafis nin la malbeno kaj
la jxuro, pri kiuj estas skribite en la instruo de Moseo,
servanto de Dio; cxar ni pekis kontraux Li.
Yea, all Israel have transgressed thy law, even by
departing, that they might not obey thy voice; therefore the
curse is poured upon us, and the oath that is written in the
law of Moses the servant of God, because we have sinned
against him.
12 Kaj Li plenumis Sian vorton, kiun Li diris pri ni, kaj pri
niaj jugxistoj, kiuj faradis jugxon cxe ni, kaj Li venigis
sur nin grandan malfelicxon; sub la tuta cxielo nenie
farigxis tio, kio farigxis al Jerusalem.
And he hath confirmed his words, which he spake against us,
and against our judges that judged us, by bringing upon us a
great evil: for under the whole heaven hath not been done as
hath been done upon Jerusalem.
13 Kiel estas skribite en la instruo de Moseo, tiel trafis nin
tiu tuta malfelicxo; ni tamen ne pregxis antaux la Eternulo,
nia Dio, deturnante nin de niaj malbonagoj kaj penante
kompreni Vian veron.
As it is written in the law of Moses, all this evil is come
upon us: yet made we not our prayer before the LORD our God,
that we might turn from our iniquities, and understand thy
truth.
14 Kaj la Eternulo viglis super la malfelicxo kaj venigis gxin
sur nin; cxar justa estas la Eternulo, nia Dio, en cxiuj
Siaj faroj, kiujn Li faras, sed ni ne auxskultis Lian
vocxon.
Therefore hath the LORD watched upon the evil, and brought
it upon us: for the LORD our God is righteous in all his
works which he doeth: for we obeyed not his voice.
15 Kaj nun, ho Sinjoro, nia Dio, kiu elkondukis Vian popolon el
la lando Egipta per forta mano, kaj faris al Vi gloran
nomon, kiel gxi nun estas, ni pekis, ni estis malpiaj.
And now, O Lord our God, that hast brought thy people forth
out of the land of Egypt with a mighty hand, and hast gotten
thee renown, as at this day; we have sinned, we have done
wickedly.
16 Ho Sinjoro, konforme al Via tuta bonfaremeco deturnigxu nun
Via kolero kaj Via indigno de Via urbo Jerusalem, de Via
sankta monto; cxar pro niaj pekoj kaj pro la malbonagoj de
niaj patroj Jerusalem kaj Via popolo estas hontindajxo
antaux cxiuj niaj cxirkauxantoj.
O LORD, according to all thy righteousness, I beseech thee,
let thine anger and thy fury be turned away from thy city
Jerusalem, thy holy mountain: because for our sins, and for
the iniquities of our fathers, Jerusalem and thy people are
become a reproach to all that are about us.
17 Kaj nun auxskultu, ho nia Dio, la pregxon de Via servanto
kaj lian petegon, kaj lumu per Via vizagxo sur Vian
dezertigitan sanktejon, pro la Sinjoro.
Now therefore, O our God, hear the prayer of thy servant,
and his supplications, and cause thy face to shine upon thy
sanctuary that is desolate, for the Lord's sake.
18 Klinu, ho mia Dio, Vian orelon, kaj auxskultu; malfermu
Viajn okulojn, kaj vidu nian ruinigitecon, kaj la urbon, kiu
estas nomata per Via nomo; cxar ne pro nia praveco, sed pro
Via granda kompatemeco, ni faligas antaux Vi nian pregxon.
O my God, incline thine ear, and hear; open thine eyes, and
behold our desolations, and the city which is called by thy
name: for we do not present our supplications before thee
for our righteousnesses, but for thy great mercies.
19 Ho Sinjoro, auxskultu! ho Sinjoro, pardonu! ho Sinjoro,
atentu kaj agu, ne prokrastu, pro Vi mem, ho mia Dio, cxar
Vian nomon portas Via urbo kaj Via popolo.
O Lord, hear; O Lord, forgive; O Lord, hearken and do; defer
not, for thine own sake, O my God: for thy city and thy
people are called by thy name.
20 Dum mi ankoraux parolis kaj pregxis kaj konfesis miajn
pekojn kaj la pekojn de mia popolo Izrael kaj metis mian
petegon antaux la Eternulon, mian Dion, pri la sankta monto
de mia Dio;
And whiles I was speaking, and praying, and confessing my
sin and the sin of my people Israel, and presenting my
supplication before the LORD my God for the holy mountain of
my God;
21 dum mi ankoraux parolis pregxante, la viro Gabriel, kiun mi
vidis antauxe en la vizio, alflugis, kaj ektusxis min
cxirkaux la tempo de la vespera ofero;
Yea, whiles I was speaking in prayer, even the man Gabriel,
whom I had seen in the vision at the beginning, being caused
to fly swiftly, touched me about the time of the evening
oblation.
22 kaj, klarigante, li ekparolis al mi, kaj diris: Ho Daniel,
nun mi eliris, por komprenigi al vi la aferon.
And he informed me, and talked with me, and said, O Daniel,
I am now come forth to give thee skill and understanding.
23 Cxe la komenco de via pregxado eliris ordono, kaj mi venas,
por sciigi gxin, cxar vi estas homo agrabla al Dio; atentu
la vorton, kaj komprenu la vizion.
At the beginning of thy supplications the commandment came
forth, and I am come to shew thee; for thou art greatly
beloved: therefore understand the matter, and consider the
vision.
24 Sepdek jarsepoj estas destinitaj por via popolo kaj por via
sankta urbo, por ke kovrigxu la kulpo, sigeligxu la pekoj,
kaj pardonigxu la malbonagoj, por ke venu justeco eterna,
sigeligxu la vizio kaj profetajxo, kaj sanktoleigxu
Plejsanktulo.
Seventy weeks are determined upon thy people and upon thy
holy city, to finish the transgression, and to make an end
of sins, and to make reconciliation for iniquity, and to
bring in everlasting righteousness, and to seal up the
vision and prophecy, and to anoint the most Holy.
25 Sciu, kaj komprenu: de la momento, kiam eliros la ordono, ke
Jerusalem estu denove konstruata, gxis la sanktoleado de la
estro pasos sep jarsepoj kaj sesdek du jarsepoj; kaj denove
estos konstruitaj la stratoj kaj muroj, kvankam en tempo
malfacila.
Know therefore and understand, that from the going forth of
the commandment to restore and to build Jerusalem unto the
Messiah the Prince shall be seven weeks, and threescore and
two weeks: the street shall be built again, and the wall,
even in troublous times.
26 Post la sesdek du jarsepoj la sanktoleito estos pereigita
kaj jam ne ekzistos; kaj la urbon kun gxia sanktejo pereigos
popolo de estro, kiu venos, kaj gxia fino estos kiel de
inundego; kaj gxis la fino de la milito gxi estos tute
dezertigita.
And after threescore and two weeks shall Messiah be cut off,
but not for himself: and the people of the prince that shall
come shall destroy the city and the sanctuary; and the end
thereof shall be with a flood, and unto the end of the war
desolations are determined.
27 En la dauxro de unu jarsepo estos konfirmita la interligo
kun multaj, kaj meze de la jarsepo estos cxesigitaj
bucxoferoj kaj farunoferoj; sur la flugiloj de la sanktejo
estos abomeninda dezerteco, gxis la fina destinita pereo
falos sur la ruinojn.
And he shall confirm the covenant with many for one week:
and in the midst of the week he shall cause the sacrifice
and the oblation to cease, and for the overspreading of
abominations he shall make it desolate, even until the
consummation, and that determined shall be poured upon the
desolate.
Cxapitro 10
1 En la tria jaro de Ciro, regxo de Persujo, vorto estis
malkasxita al Daniel, kiu havis la nomon Beltsxacar; kaj
vera estis tiu vorto kaj tre grava. Li komprenis la vorton
kaj komprenis bone la vizion.
In the third year of Cyrus king of Persia a thing was
revealed unto Daniel, whose name was called Belteshazzar;
and the thing was true, but the time appointed was long: and
he understood the thing, and had understanding of the
vision.
2 En tiu tempo mi, Daniel, funebris dum tri semajnoj.
In those days I Daniel was mourning three full weeks.
3 Bongustan mangxajxon mi ne mangxis, viando kaj vino ne venis
en mian busxon, kaj per oleo mi min ne sxmiris, gxis la fino
de la tri semajnoj.
I ate no pleasant bread, neither came flesh nor wine in my
mouth, neither did I anoint myself at all, till three whole
weeks were fulfilled.
4 En la dudek-kvara tago de la unua monato mi estis sur la
bordo de granda rivero, nome de Hxidekel.
And in the four and twentieth day of the first month, as I
was by the side of the great river, which is Hiddekel;
5 Kaj levinte miajn okulojn, mi ekvidis: jen staras unu viro,
vestita per tolaj vestoj, kaj liaj lumboj estas zonitaj per
pura oro el Ufaz.
Then I lifted up mine eyes, and looked, and behold a certain
man clothed in linen, whose loins were girded with fine gold
of Uphaz:
6 Lia korpo estas kiel turkiso, lia vizagxo aspektas kiel
fulmo, liaj okuloj kiel fajraj flamoj, liaj brakoj kaj
kruroj kiel brilanta kupro, kaj la vocxo de lia parolado
estas kiel vocxo de amaso da homoj.
His body also was like the beryl, and his face as the
appearance of lightning, and his eyes as lamps of fire, and
his arms and his feet like in colour to polished brass, and
the voice of his words like the voice of a multitude.
7 Nur mi sola, Daniel, vidis tiun vizion; la homoj, kiuj estis
kun mi, ne vidis la vizion; tamen granda timo falis sur
ilin, kaj ili forkuris, por sin kasxi.
And I Daniel alone saw the vision: for the men that were
with me saw not the vision; but a great quaking fell upon
them, so that they fled to hide themselves.
8 Mi restis sola, kaj mi rigardis tiun grandan vizion; ne
restis en mi forto, mia vizagxaspekto sxangxigxis terure,
kaj mi ne povis rekolekti miajn fortojn.
Therefore I was left alone, and saw this great vision, and
there remained no strength in me: for my comeliness was
turned in me into corruption, and I retained no strength.
9 Kaj mi ekauxdis la vocxon de liaj vortoj; kaj kiam mi
ekauxdis la vocxon de liaj vortoj, mi senkonscie falis
vizagxaltere.
Yet heard I the voice of his words: and when I heard the
voice of his words, then was I in a deep sleep on my face,
and my face toward the ground.
10 Sed jen mano ektusxis min kaj levis min sur miajn genuojn
kaj manplatojn.
And, behold, an hand touched me, which set me upon my knees
and upon the palms of my hands.
11 Kaj li diris al mi: Ho Daniel, viro agrabla al Dio! atentu
la vortojn, kiujn mi diros al vi, kaj starigxu sur via loko,
cxar mi nun estas sendita al vi. Kiam li tion parolis al
mi, mi staris tremante.
And he said unto me, O Daniel, a man greatly beloved,
understand the words that I speak unto thee, and stand
upright: for unto thee am I now sent. And when he had spoken
this word unto me, I stood trembling.
12 Li diris al mi: Ne timu, Daniel, cxar de la unua tago, kiam
vi sincere penis kompreni kaj pentofari antaux via Dio, viaj
vortoj estis auxditaj; kaj mi venis laux via peto.
Then said he unto me, Fear not, Daniel: for from the first
day that thou didst set thine heart to understand, and to
chasten thyself before thy God, thy words were heard, and I
am come for thy words.
13 Sed la protektanto de la Persa regno kontrauxstaris al mi
dum dudek unu tagoj, kaj , gxis Mihxael, unu el la plej
cxefaj protektantoj, venis kun helpo al mi, mi restis tie
apud la regxoj de Persujo.
But the prince of the kingdom of Persia withstood me one and
twenty days: but, lo, Michael, one of the chief princes,
came to help me; and I remained there with the kings of
Persia.
14 Nun mi venis, por informi vin, kio estos kun via popolo en
la estonta tempo, cxar la vizio koncernas tempon estontan.
Now I am come to make thee understand what shall befall thy
people in the latter days: for yet the vision is for many
days.
15 Dum li parolis al mi tiujn vortojn, mi almetis mian vizagxon
al la tero kaj silentis.
And when he had spoken such words unto me, I set my face
toward the ground, and I became dumb.
16 Sed jen iu, simila al homido, ektusxis miajn lipojn, kaj mi
malfermis mian busxon, ekparolis kaj diris al tiu, kiu
staris kontraux mi: Ho mia sinjoro, de cxi tiu vizio
kurbigxis mia vizagxo, kaj mi jam ne havas fortojn.
And, behold, one like the similitude of the sons of men
touched my lips: then I opened my mouth, and spake, and said
unto him that stood before me, O my lord, by the vision my
sorrows are turned upon me, and I have retained no strength.
17 Kaj kiel la sklavo de mia sinjoro povas paroli kun tia mia
sinjoro, se mi jam ne havas forton kaj mi jam ne havas
spiron?
For how can the servant of this my lord talk with this my
lord? for as for me, straightway there remained no strength
in me, neither is there breath left in me.
18 Tiam denove ektusxis min tiu bildo de homo kaj refortigis
min.
Then there came again and touched me one like the appearance
of a man, and he strengthened me,
19 Kaj li diris: Ne timu, ho simpatia homo, paco estu al vi,
kaj estu kuragxa. Kaj dum li parolis al mi, mi kuragxigxis,
kaj diris: Parolu, ho mia sinjoro, cxar vi min refortigis.
And said, O man greatly beloved, fear not: peace be unto
thee, be strong, yea, be strong. And when he had spoken unto
me, I was strengthened, and said, Let my lord speak; for
thou hast strengthened me.
20 Tiam li diris: Cxu vi scias, por kio mi venis al vi? nun mi
iras denove, por batali kontraux la protektanto de Persujo;
sed kiam mi foriros, venos la protektanto de Grekujo.
Then said he, Knowest thou wherefore I come unto thee? and
now will I return to fight with the prince of Persia: and
when I am gone forth, lo, the prince of Grecia shall come.
21 Tamen mi sciigos al vi, kio estas notita en la vera skribo;
kaj estas neniu, kiu subtenus min kontraux tiuj, krom
Mihxael, via protektanto.
But I will shew thee that which is noted in the scripture of
truth: and there is none that holdeth with me in these
things, but Michael your prince.
Cxapitro 11
1 En la unua jaro de Dario, la Medo, mi staris, por subteni
kaj fortigi min.
Also I in the first year of Darius the Mede, even I, stood
to confirm and to strengthen him.
2 Kaj nun mi sciigos al vi la veron: jen ankoraux tri regxoj
estos en Persujo; la kvara superos cxiujn per sia ricxeco;
kaj kiam li farigxos forta per sia ricxeco, li ekscitos
cxiujn kontraux la regnon Grekan.
And now will I shew thee the truth. Behold, there shall
stand up yet three kings in Persia; and the fourth shall be
far richer than they all: and by his strength through his
riches he shall stir up all against the realm of Grecia.
3 Aperos regxo potenca, kiu regos kun granda forto, kaj faros
cxion, kion li volos.
And a mighty king shall stand up, that shall rule with great
dominion, and do according to his will.
4 Sed dum lia starado lia regno disrompigxos kaj dividigxos
laux la kvar ventoj de la cxielo, kaj gxi transiros ne al
liaj idoj, kaj ne kun tiu potenco, kun kiu li regis; lia
regno estos dissxirita kaj transiros al homoj fremdaj.
And when he shall stand up, his kingdom shall be broken, and
shall be divided toward the four winds of heaven; and not to
his posterity, nor according to his dominion which he ruled:
for his kingdom shall be plucked up, even for others beside
those.
5 Fortigxos unu el liaj princoj, la regxo suda, kaj farigxos
pli forta ol li, kaj regos; lia potenco estos granda.
And the king of the south shall be strong, and one of his
princes; and he shall be strong above him, and have
dominion; his dominion shall be a great dominion.
6 Sed post kelke da jaroj ili kunigxos inter si; kaj la filino
de la suda regxo venos al la norda regxo, por arangxi la
aferon inter ili; sed sxi ne retenos la forton en sia mano,
kaj ankaux li kun sia forto ne restos; sxi kaj sxiaj
akompanantoj kaj sxia infano kaj sxia kelktempa fortiganto
estos transdonitaj.
And in the end of years they shall join themselves together;
for the king's daughter of the south shall come to the king
of the north to make an agreement: but she shall not retain
the power of the arm; neither shall he stand, nor his arm:
but she shall be given up, and they that brought her, and he
that begat her, and he that strengthened her in these times.
7 Tamen el sxia trunko aperos brancxo, venos kun militistaro,
venos al la fortikajxo de la norda regxo, kaj venkos.
But out of a branch of her roots shall one stand up in his
estate, which shall come with an army, and shall enter into
the fortress of the king of the north, and shall deal
against them, and shall prevail:
8 Ankaux iliajn diojn, kun iliaj statuoj, kaj kun iliaj
grandvaloraj vazoj argxentaj kaj oraj, li forportos en
Egiptujon, kaj por kelke da jaroj li restos malproksima de
la norda regxo.
And shall also carry captives into Egypt their gods, with
their princes, and with their precious vessels of silver and
of gold; and he shall continue more years than the king of
the north.
9 Cxi tiu iros al la regno de la suda regxo, sed revenos en
sian landon.
So the king of the south shall come into his kingdom, and
shall return into his own land.
10 Poste liaj filoj sin armos kaj kolektos grandan
militistaron; kaj unu iros rapide, disversxigxos kiel
inundo, kaj denove faros militon gxis lia fortikajxo.
But his sons shall be stirred up, and shall assemble a
multitude of great forces: and one shall certainly come, and
overflow, and pass through: then shall he return, and be
stirred up, even to his fortress.
11 Tiam la suda regxo indignos, eliros kaj militos kontraux li,
kontraux la norda regxo, kaj starigos grandan homomulton,
kaj tiu homamaso estos transdonita en lian manon.
And the king of the south shall be moved with choler, and
shall come forth and fight with him, even with the king of
the north: and he shall set forth a great multitude; but the
multitude shall be given into his hand.
12 Li forkondukos tiun homamason, kaj fierigxos lia koro; sed
kvankam li venkos multajn milojn, li tamen ne farigxos pli
forta.
And when he hath taken away the multitude, his heart shall
be lifted up; and he shall cast down many ten thousands: but
he shall not be strengthened by it.
13 La norda regxo denove starigos homomulton, pli grandan ol la
antauxa, kaj post kelka tempo li eliros kun granda
militistaro kaj kun granda ricxeco.
For the king of the north shall return, and shall set forth
a multitude greater than the former, and shall certainly
come after certain years with a great army and with much
riches.
14 En tiu tempo multaj starigxos kontraux la suda regxo, kaj
malkvietaj filoj de via popolo levigxos, por ke plenumigxu
la profetajxo, sed ili falos.
And in those times there shall many stand up against the
king of the south: also the robbers of thy people shall
exalt themselves to establish the vision; but they shall
fall.
15 Kaj venos la norda regxo, sxutarangxos remparon, kaj
venkoprenos la fortikigitan urbon; kaj la forto de la sudo
ne povos kontrauxstari, kaj gxia plej bona militistaro ne
havos forton, por rezisti.
So the king of the north shall come, and cast up a mount,
and take the most fenced cities: and the arms of the south
shall not withstand, neither his chosen people, neither
shall there be any strength to withstand.
16 Kaj cxiu, kiu venos al li, faros tion, kion li postulos,
neniu povos kontrauxstari al li; li starigxos en la plej
bela lando, kaj pereigos gxin per sia mano.
But he that cometh against him shall do according to his own
will, and none shall stand before him: and he shall stand in
the glorious land, which by his hand shall be consumed.
17 Kaj li intencos veni kun la potenco de sia tuta regno kaj
kun siaj bravuloj, kaj li tion faros; kaj la urbo de virinoj
estos donita al li por ekstermi; kaj gxi ne povos
kontrauxstari; sed gxi ankaux ne farigxos lia.
He shall also set his face to enter with the strength of his
whole kingdom, and upright ones with him; thus shall he do:
and he shall give him the daughter of women, corrupting her:
but she shall not stand on his side, neither be for him.
18 Kaj li direktos sian vizagxon al la insuloj kaj venkoprenos
multajn; sed unu princo cxesigos lian malhonoradon, ke li ne
plu malhonoru.
After this shall he turn his face unto the isles, and shall
take many: but a prince for his own behalf shall cause the
reproach offered by him to cease; without his own reproach
he shall cause it to turn upon him.
19 Tiam li denove turnos sin al la fortikajxoj de sia lando;
sed li falpusxigxos, falos, kaj oni lin jam ne trovos.
Then he shall turn his face toward the fort of his own land:
but he shall stumble and fall, and not be found.
20 Sur lia loko starigxos tia, kiu sendos impostiston tra la
tuta glora regno; sed post kelke da tagoj li pereos, kvankam
ne per kolero kaj ne per batalo.
Then shall stand up in his estate a raiser of taxes in the
glory of the kingdom: but within few days he shall be
destroyed, neither in anger, nor in battle.
21 Sur lia loko starigxos homo malestimata, sur kiun oni ne
metos la regxan ornamon; sed li venos kun trankvileco, kaj
ekposedos la regnon per flatajxoj.
And in his estate shall stand up a vile person, to whom they
shall not give the honour of the kingdom: but he shall come
in peaceably, and obtain the kingdom by flatteries.
22 Kaj la dronigantaj tacxmentegoj estos dronigitaj kaj
frakasitaj de li, kaj ankaux la princo, kun kiu estis farita
la interligo.
And with the arms of a flood shall they be overflown from
before him, and shall be broken; yea, also the prince of the
covenant.
23 Kaj post la interamikigxo li faros kontraux li malicajxon,
iros, kaj superfortos lin per malmulte da homoj.
And after the league made with him he shall work
deceitfully: for he shall come up, and shall become strong
with a small people.
24 En la pacajn kaj plej bonstatajn urbojn de la lando li
venos, kaj faros tion, kion ne faris liaj patroj nek liaj
prapatroj; la kaptajxon, rabajxon, kaj havajxon li
disjxetos; kaj li direktos siajn intencojn kontraux la
fortikigitajn urbojn, sed nur gxis certa tempo.
He shall enter peaceably even upon the fattest places of the
province; and he shall do that which his fathers have not
done, nor his fathers' fathers; he shall scatter among them
the prey, and spoil, and riches: yea, and he shall forecast
his devices against the strong holds, even for a time.
25 Poste li ekscitos sian forton kaj sian koron kontraux la
regxon sudan kun grandega militistaro, kaj la suda regxo
eliros milite kun granda kaj tre forta militistaro; sed li
ne eltenos, cxar estos faritaj atencoj kontraux li.
And he shall stir up his power and his courage against the
king of the south with a great army; and the king of the
south shall be stirred up to battle with a very great and
mighty army; but he shall not stand: for they shall forecast
devices against him.
26 Tiuj, kiuj mangxas cxe lia tablo, pereigos lin, kaj lia
armeo disversxigxos, kaj falos multe da mortigitoj.
Yea, they that feed of the portion of his meat shall destroy
him, and his army shall overflow: and many shall fall down
slain.
27 Ambaux regxoj havos en sia koro malbonajn intencojn, kaj cxe
la sama tablo ili parolos malverajxon; sed ili ne sukcesos,
cxar la fino estas ankoraux prokrastita gxis certa tempo.
And both of these kings' hearts shall be to do mischief, and
they shall speak lies at one table; but it shall not
prosper: for yet the end shall be at the time appointed.
28 Li iros returne al sia lando kun granda havajxo, kaj kun
intencoj kontraux la sankta interligo; kaj li plenumos, kaj
venos en sian landon.
Then shall he return into his land with great riches; and
his heart shall be against the holy covenant; and he shall
do exploits, and return to his own land.
29 En difinita tempo li denove iros suden; sed la lasta fojo ne
estos tia, kiel la unua.
At the time appointed he shall return, and come toward the
south; but it shall not be as the former, or as the latter.
30 Cxar venos kontraux lin sxipoj de la Kitidoj, kaj li perdos
la kuragxon; kaj li denove farigxos kolera kontraux la
sankta interligo, kaj denove agos kaj interkonsentos kun la
forlasintoj de la sankta interligo.
For the ships of Chittim shall come against him: therefore
he shall be grieved, and return, and have indignation
against the holy covenant: so shall he do; he shall even
return, and have intelligence with them that forsake the
holy covenant.
31 Helpantoj estos starigitaj de li; ili malsanktigos la
fortodonan sanktejon, cxesigos la cxiutagajn oferojn, kaj
faros abomenindan ruinigon.
And arms shall stand on his part, and they shall pollute the
sanctuary of strength, and shall take away the daily
sacrifice, and they shall place the abomination that maketh
desolate.
32 Tiujn, kiuj malbonagas kontraux la interligo, li allogos per
flatajxoj. Sed la homoj, kiuj konas sian Dion, farigxos
kuragxaj kaj komencos agi.
And such as do wickedly against the covenant shall he
corrupt by flatteries: but the people that do know their God
shall be strong, and do exploits.
33 La klerigantoj de la popolo klerigos multajn, kvankam dum
kelka tempo ili falados de glavo, fajro, mallibereco, kaj
prirabado.
And they that understand among the people shall instruct
many: yet they shall fall by the sword, and by flame, by
captivity, and by spoil, many days.
34 Dum sia falado ili ricevos kelkan helpon, sed multaj aligxos
al ili hipokrite.
Now when they shall fall, they shall be holpen with a little
help: but many shall cleave to them with flatteries.
35 Kelkaj el la klerigantoj falos por tio, ke ili refandigxu,
purigxu, kaj blankigxu gxis la fina tempo; cxar estas
ankoraux tempo.
And some of them of understanding shall fall, to try them,
and to purge, and to make them white, even to the time of
the end: because it is yet for a time appointed.
36 La regxo farados, kion li volos, kaj li fierigxos, kaj
rigardos sin kiel pli altan ol cxiu dio, kaj pri Dio de la
dioj li parolos terurajxojn, kaj li havos sukceson, gxis
plenigxos la kolero; cxar kio estas decidita, tio
plenumigxos.
And the king shall do according to his will; and he shall
exalt himself, and magnify himself above every god, and
shall speak marvellous things against the God of gods, and
shall prosper till the indignation be accomplished: for that
that is determined shall be done.
37 Kaj pri la dioj de siaj patroj li ne pensos, li ne atentos
cxarmon de virinoj, nek ian dion, sed li tenos sin pli alte
ol cxio.
Neither shall he regard the God of his fathers, nor the
desire of women, nor regard any god: for he shall magnify
himself above all.
38 Nur la dion de fortikajxoj sur sia loko li honoros, kaj tiun
dion, kiun ne konis liaj patroj, li honoros per oro,
argxento, multekostaj sxtonoj, kaj juveloj.
But in his estate shall he honour the God of forces: and a
god whom his fathers knew not shall he honour with gold, and
silver, and with precious stones, and pleasant things.
39 Kaj li konstruos por la urboj fortikajxojn sub la nomo de
fremda dio; kiu akceptos cxi tiun, al tiu li plimultigos la
honorojn kaj donos potencon super multaj kaj rekompence
disdonos teron.
Thus shall he do in the most strong holds with a strange
god, whom he shall acknowledge and increase with glory: and
he shall cause them to rule over many, and shall divide the
land for gain.
40 Fine ekbatalos kontraux li la suda regxo, kaj jxetos sin sur
lin la norda regxo kun cxaroj, rajdistoj, kaj multe da
sxipoj, atakos la regionojn, inundos, kaj trairos.
And at the time of the end shall the king of the south push
at him: and the king of the north shall come against him
like a whirlwind, with chariots, and with horsemen, and with
many ships; and he shall enter into the countries, and shall
overflow and pass over.
41 Kaj li venos en la plej belan landon, kaj multaj pereos;
savigxos kontraux lia mano nur jenaj: Edom, Moab, kaj la
cxefaj el la Amonidoj.
He shall enter also into the glorious land, and many
countries shall be overthrown: but these shall escape out of
his hand, even Edom, and Moab, and the chief of the children
of Ammon.
42 Kaj li etendos sian manon kontraux diversajn landojn; ankaux
la lando Egipta ne savigxos.
He shall stretch forth his hand also upon the countries: and
the land of Egypt shall not escape.
43 Kaj li farigxos mastro super la trezoroj de oro, argxento,
kaj cxiuj grandvalorajxoj de Egiptujo; Luboj kaj Etiopoj
sekvos liajn pasxojn.
But he shall have power over the treasures of gold and of
silver, and over all the precious things of Egypt: and the
Libyans and the Ethiopians shall be at his steps.
44 Sed ektimigos lin famoj de oriento kaj de nordo, kaj li
eliros kun granda furiozo, por pereigi kaj ekstermi multajn.
But tidings out of the east and out of the north shall
trouble him: therefore he shall go forth with great fury to
destroy, and utterly to make away many.
45 Kaj li starigos sian belegan tendon inter la maro kaj la
monto de la bela sanktejo; sed li venos al sia fino, kaj
neniu helpos al li.
And he shall plant the tabernacles of his palace between the
seas in the glorious holy mountain; yet he shall come to his
end, and none shall help him.
Cxapitro 12
1 En tiu tempo levigxos Mihxael, la granda protektanto, kiu
defendas la filojn de via popolo; kaj venos tempo malfacila,
kia ne ekzistis de tiu tempo, kiam aperis homoj, gxis la
nuna tempo; sed savigxos en tiu tempo el via popolo cxiuj,
kiuj trovigxos enskribitaj en la libro.
And at that time shall Michael stand up, the great prince
which standeth for the children of thy people: and there
shall be a time of trouble, such as never was since there
was a nation even to that same time: and at that time thy
people shall be delivered, every one that shall be found
written in the book.
2 Kaj multaj el tiuj, kiuj dormas en la tero, vekigxos, unuj
por vivo eterna, aliaj por eterna malhonoro kaj honto.
And many of them that sleep in the dust of the earth shall
awake, some to everlasting life, and some to shame and
everlasting contempt.
3 Kaj la klerigantoj brilos, kiel la brilo de la cxielo; kaj
la virtigantoj de multaj, kiel steloj por cxiam kaj eterne.
And they that be wise shall shine as the brightness of the
firmament; and they that turn many to righteousness as the
stars for ever and ever.
4 Kaj vi, ho Daniel, kasxu la vortojn kaj sigelu la libron
gxis la fina tempo; multaj gxin tralegos, kaj multigxos la
scio.
But thou, O Daniel, shut up the words, and seal the book,
even to the time of the end: many shall run to and fro, and
knowledge shall be increased.
5 Tiam mi, Daniel, ekrigardis, kaj jen staras du aliaj, unu
sur unu bordo de la rivero kaj la dua sur la alia bordo de
la rivero.
Then I Daniel looked, and, behold, there stood other two,
the one on this side of the bank of the river, and the other
on that side of the bank of the river.
6 Kaj li diris al la viro en la tolaj vestoj, kiu staris super
la akvo de la rivero: Kiam estos la fino de la mirindajxoj?
And one said to the man clothed in linen, which was upon the
waters of the river, How long shall it be to the end of
these wonders?
7 Kaj mi auxskultis la viron en la tolaj vestoj, kiu staris
super la akvo de la rivero; li levis sian dekstran manon kaj
sian maldekstran manon al la cxielo, kaj jxuris per Tiu, kiu
vivas eterne, ke tio estos post la paso de tempo kaj tempoj
kaj duono de tempo; kaj kiam finigxos la dissemiteco de la
sankta popolo, tiam plenumigxos cxio cxi tio.
And I heard the man clothed in linen, which was upon the
waters of the river, when he held up his right hand and his
left hand unto heaven, and sware by him that liveth for ever
that it shall be for a time, times, and an half; and when he
shall have accomplished to scatter the power of the holy
people, all these things shall be finished.
8 Mi auxdis, sed mi ne komprenis; kaj mi diris: Ho mia
sinjoro, kio estos post tio?
And I heard, but I understood not: then said I, O my Lord,
what shall be the end of these things?
9 Kaj li respondis: Iru, Daniel, cxar tio estas kasxita kaj
sigelita gxis la fina tempo.
And he said, Go thy way, Daniel: for the words are closed up
and sealed till the time of the end.
10 Multaj estos purigitaj, blankigitaj, kaj elprovitaj; la
malpiuloj faros malpiajxojn, kaj cxiuj malpiuloj ne
komprenos; sed la klerigantoj komprenos.
Many shall be purified, and made white, and tried; but the
wicked shall do wickedly: and none of the wicked shall
understand; but the wise shall understand.
11 Kaj de la tempo, kiam cxesigxos la cxiutagaj oferoj kaj
farigxos abomeninda ruinigxo, pasos mil ducent nauxdek
tagoj.
And from the time that the daily sacrifice shall be taken
away, and the abomination that maketh desolate set up, there
shall be a thousand two hundred and ninety days.
12 Felicxa estas tiu, kiu atendas kaj atingos la tempon de mil
tricent tridek kvin tagoj!
Blessed is he that waiteth, and cometh to the thousand three
hundred and five and thirty days.
13 Kaj vi, ho Daniel, foriru gxis la fino; kaj ripozu, kaj vi
starigxos por via sorto en la fino de la tempoj.
But go thou thy way till the end be: for thou shalt rest,
and stand in thy lot at the end of the days.
La tuta Biblio en Esperanto